ລາວ: ໝາກຖົ່ວແຮ ໄທ: ຖົ່ວແຣະ, ຖົ່ວແຣດ Eng: Congo pea, pigeon pea, red gram, yellow dahl

Cajanus cajan (L.) Huth
Cajanus cajan var. bicolor (DC.) Purseglove
Cajanus cajan f. bicolor Baker
Cajanus cajan var. flavus (DC.) Purseglove.

Fabaceae

ເປັນໄມ້ຟຸ່ມ ຫຼື ໄມ້ຢືນຕົ້ນຂະໜາດນ້ອຍ, ອາຍຸລະດູດຽວ ຫຼື ຫຼາຍລະດູ. ລຳຕົ້ນມີລັກສະນະຕັ້ງຊື່, ສູງ 1–3.5 ແມັດ, ກີ່ງແຜ່ອອກດ້ານຂ້າງເປັນຄູ່, ຜີວຂອງລຳຕົ້ນກ້ຽງເປັນສີຂຽວໝົ້່ນ. ໃບປະສົມແບບຂົນນົກ, ມີໃບຍ່ອຍ 3 ໃບ, ຈັບລຽງສະຫຼັບ, ແຜ່ນໃບຮູບຂອບຂະໜານແກມໃບຫອກ, ປາຍໃບແຫຼມ, ກວ້າງ 1-3.5 ຊັງຕີແມັດ ແລະ ຍາວ 1.5–10 ຊັງຕີແມັດ, ຜີວໃບທັງສອງດ້ານມີຂົນສີຂາວນວນ. ດອກອອກເປັນຊໍ່ມີດອກຍ່ອຍປະມານ 8-14 ດອກ, ອອກຕາມຊອກໃບ, ກີບດອກເປັນສີເຫຼືອງມີຂອບສີນ້ຳຕານແດງ, ໃບປະດັບມີຂົນ, ກາບດອກເຊື່ອມຕິດກັນເປັນຖ້ວຍ, ປາຍແຍກເປັນແສກ 4–5 ແສກ. ໝາກຖົ່ວແຮເປັນຝັກແບບຍາວ, ສີມ່ວງເຂັ້ມປົນຂຽວ, ມີຂົນ, ພາຍໃນມີເມັດລັກສະນະກົມ ຫຼື ແປເລັກນ້ອຍ,ຫ້ອງລະ 1 ເມັດ. ເມັດມີຂະໜາດເທົ່າກັບເມັດຖົ່ວເຫຼືອງ, ສີຂອງເມັດເປັນສີເຫຼືອງ, ຂາວ ແລະ ສີແດງ.

N/A

ລຽບແມ່ນ້ຳຂອງພາກເໜືອ

N/A

N/A

N/A

N/A

ອາຫານ
ພືດເປັນຢາ

ອາຫານ:

• ດອກ ແລະ ຝັກອ່ອນ: ນໍາມາປະກອບອາຫານໄດ້ ຫຼື ລວກກິນກັບແຈ່ວ, ຝັກກິນເປັນຝັກສົດ ຫຼື ຕົ້ມກັບ ແຈ່ວ ຫຼື ໃສ່ໃນແກງແຄ, ແກງສົ້ມ. ນອກນັັ້ນດອກຍັງນໍາມາກິນເປັນຂອງຫວ່າງໄດ້.
• ແກ່ນ: ເອົາມາເຮັດເປັນແປ້ງ ແລະ ຕົ້ມຮັບປະທານເປັນອາຫານໄດ້.

ສັບພະຄຸນ:

• ຮາກ ແລະ ແກ່ນ: ຂັບປັດສະວະ, ແກ້ອາການປັດສະວະເຫຼືອງ ຫຼື ແດງ, ແກ້ໄຂ້ຖອນພິດ ແລະ ໃຊ້ຂັບລົມລົງເບື້ອງຕໍ່າ, ຮັກສາພະຍາດເສັັ້ນເອັນພິການ (ອາການປວດເມືື່ອຍ) ໃບໃຊ້ແກ້ໄອ, ທ້ອງເສຍ, ນ້ຳຄັັ້ນຈາກໃບໃສ່ແຜໃນປາກ ຫຼື ຫູ, ປຸງເປັນຢາຂັບປັດສະວະ, ຂັບກ້ອນໜີ້ວທີ່ເກີດຈາກໝາກໄຂ່ຫຼັງ, ແກ້ໝາກໄຂ່ຫຼັງພິການ, ກະຕຸ້ນໝາກໄຂ່ຫຼັງໃຫ້ທໍາງານ.
• ຕົ້ນ ແລະ ໃບ: ຍັງມີສັບພະຄຸນເປັນຢາແກ້ເສັ້ນເອັນພິການ (ຄວາມຜິດປົກກະຕິຂອງລະບົບເສັ້ນເອັນ ແລະ ກ້າມເນື້ອ ມັກມີອາການເຈັບຕ່າງໆ, ປວດເມື່ອຍຕາມຕົນໂຕ, ໃບໜ້າ ແລະ ຫົວ).
• ແກ່ນ: ຊ່ວຍຫຼຸດລະດັບຄໍເລສເຕີລໍ, ຫຼຸດລະດັບນ້ຳຕານໃນເລືອດ, ຫຼຸດຄວາມດັນໂລຫິດ ໂດຍການນຳເມັດມາຕົ້ມຮັບປະທານເປັນຂອງກິນຫຼິ້ນ.
• ທັງຕົ້ນ: ໜຶ່ງກຳມືຕົ້ມນ້ຳດື່ມຄັັ້ງລະໜຶ່ງຖ້ວຍ, ວັນລະສາມຄັັ້ງຮັກສາອາການຕົກເລືອດ, ທັງຝັກບໍາລຸງຮ່າງກາຍ ແລະ ບໍາລຸງກະດູກ.

ເປັນສິນຄ້າ: 

• ແກ່ນ: ແຫ້ງສົ່ງເປັນສິນຄ້າ. 

N/A

N/A

N/A

N/A

ຈຸໄຣຣັດ ເກີດດອນແຝກ. ໜັງສືສະໝຸນໄພຫຼຸດໄຂມັນໃນເລືອດ 140 ຊະນິດ. ຕົ້ນໝາກຖົ່ວແຮ. ໜ້າ 96 - 97.
ດຣ. ວີດ ທ່ຽງບຸນທຳ. ໜັງສທພົດຈະນານຸກົມສະໝ໌ນໄພໄທ, ສະບັບພີມຄັ້ງທີ່ 5."ຖົ່ວແຮ". ໜ້າ 331 - 332.
ຈຸໄຣຣັດ ເກີດດອນແຝກ. ໜັງສືສະໝຸນໄພຫຼຸດໄຂມັນໃນເລືອດ 150 ຊະນິດ. ຕົ້ນໝາກຖົ່ວແຮ. ໜ້າ 85 - 96.
Pal, D., Mishra, P., Sachan, N. and Ghosh., A.K. 2011. Biological activities and medicinal properties of Cajanus cajan (L) Millsp. J Adv Pharm Technol Res. 2011 Oct-Dec; 2(4): 207–214. doi: [10.4103/2231-4040.90874]
Kay, D.E., 1979. Food legumes. Crops and Product Digest No 3. Tropical Products Institute, London, United Kingdom. 435 pp.
Joshi, P.K., Parthasarathy Rao, P., Gowda, C.L.L., Jones, R.B., Silim, S.N., Saxena, K.B. & Jagdish Kumar, 2001. The world chickpea and pigeonpea economies: facts, trends, and outlook. ICRISAT, Patancheru, India. 62 pp.