ສະຄ່ານນ້ອຍ

Cubeba sumatrana Miq.
Cubeba wallichii Miq.
Piper pseudorubeba Korth.
Piper pseudorubeba Korth. ex Miq.
Piper sumatranum (Miq.) C.DC.

Piperaceae

ພືດຊະນິດນີ້ມີລຳຕົ້ນເປັນລຳເລືອທີ່ແຂງ, ສາມາດເຕີບໂຕໄດ້ຍາວຮອດ 4 ມ. ລຳຕົ້ນຫຼັກມີຄວາມໜາ, ມີເສັ້ນຜ່າສູນກາງປະມານ 5 ຫາ 5 ຊມ ແລະ ມັກຈະເລີນເຕີບໂຕໂດຍການເລືອຂື້ນຕາມຕົ້ນໄມ້ອື່ນ ລຳຕົ້ນມີລັກສະນະຄ້າຍຂໍ້ (ຈຸດທີ່ມີລັກສະນະຄ້າຍຂໍ້ຕໍ່) ແລະ ມີຊ່ອງອາກາດຂະໜາດນ້ອຍຢູ່ພາຍໃນ, ກິ່ງກ້ານມີສິເທົາເຂົ້ມ ຫຼື ສີນ້ຳຕນາແດງ ແລະ ເມື່ອແຫ້ງຈະມີຮ່ອງເລິກຂື້ນ.
ໃບໜຽວຄ້າຍໜັງ ແລະ ມີຮູບຮ່າງຍາວ ແລະ ແຄບ (ເປັນເສັ້ນຊື່) ຫຼື ເປັນຮູບໄຂ່, ໂຄນໃບເປັນຮູບຫົວໃຈ, ມີຂະໜາດໃຫຍ່, ຍາວ 20 ຫາ 30 ຊມ ແລະ ກວ້າງ 12,5 ຊມ.
ຊໍ່ດອກເປັນກະຈຸກ, ບໍ່ມີກ້ານດອກ, ບໍລິເວນງ່າມໃບ, ບໍ່ແຕກກິ່ງກ້ານ ຍາວ 4 ຫາ 7 ຊມ. ດອກສີຂາວ ແລະ ມີກິ່ນຫອມ.
ໝາກມີລັກສະນະກົມ ກວ້າງປະມານ 5 ຫາ 7 ມມ, ໝາກດິບມີສີເຫຼືອງອ່ອນ ແຕ່ເມື່ອສຸກຈະປ່ຽນເປັນສີແດງ, ໝາກຈະເຕີບໂຕບົນກ້ານຍາວ.

ແຫຼ່ງທີ່ມາ: [1]

Native to Andaman Is., Assam, Cambodia, India, Laos, Malaya, Myanmar, Sri Lanka, Sumatera, Thailand, Vietnam. [2]
Global distribution of Piper ribesioides between 1822 to 2025. Source: [3]

ປ່າດົງດິບ
ປ່າປະສົມປ່ຽນໃບ
ຜາ

ພື້ນເມືອງ

ບໍ່ຮຸກຮານ

ບໍ່ມີຄວາມສ່ຽງ

ບັນຊີທີ່ II: ສະນິດພັນປະເພດຄຸ້ມຄອງ

ອາຫານ
ພືດເປັນຢາ

ອາຫານ: ລຳຕົ້ນຂອງພືດຊະນິດນີ້ເປັນສ່ວນປະກອບທີ່ສຳຄັນຂອງເອາະຫຼາມ, ເຊິ່ງເປັນສູດອາຫານລາວທາງພາກເໜືອ ມີເອກະລັກສະເພາະຕົວ ແລະ ມີຣົດຊາດທີ່ສັບຊ້ອນ, ນອກຈາກເອາະຫຼາມແລ້ວ ຍັງໃຊ້ເປັນເຄື່ອງປຸ່ງທີ່ມີກິ່ນຫອມໃນອາຫານປະເພດເນື້ອສັດຫຼຍຢ່າງ ເຊັນ ແກງ, [5]. ນອກຈາກນີ້ສະຄ່ານຍັງມີກິ່ນຫອມ, ຣົດເຜັດຮ້ອນ ແລະ ໃຊ້ເປັນສານປຸ່ງຣົດຊາດຈາກລຳຕົ້ນສະຄ່ານທີ່ມີກິ່ນຫອມ ນຳໃຊ້ໃນອາຫານ ເຊັນ ແກງຜັກ, ແກງຜັກລວມໃສ່ຊີ້ນແກະ. [1]

ສະໝຸນໄພ: ໃນສະໝຸນໄພບູຮານ ເຄື່ອສະຄ່ານໃຊ້ຮັກສາ ຂັບເສມຫະ ເຊິ່ງໝາຍເຖິ່ງການຂັບສານຄັດຫຼັ່ງທີ່ຜິດປົກກະຕິ ຫຼື ຫຼາຍເກີນໄປໃນຮ່າງກາຍ, ນອກຈາກນີ້ຍັງຖືເປັນຢາຮັກສາພະຍາດກ່ຽວກັບເລືອດ ແລະ ສຸຂະພາບກ່ຽວກັບປະຈຳເດືອນ ແລະ ບາງຄັ້ງອາດເຕິມລົງໃນອ່າງອາບນ້ຳເພື່ອຊ່ວຍຫຼຸດເຫື່ອໄດ້. [5]

ຊະນິດທຳມະຊາດ

ມັງກອນ
ກຸມພາ
ມີນາ
ເມສາ
ພຶກສະພາ
ມິຖຸນາ
ກໍລະກົດ
ສິງຫາ
ກັນຍາ
ຕຸລາ
ພະຈິກ
ທັນວາ

ມີການນຳໃຊ້ໃນທ້ອງຖິ່ນ ແລະ ຂາຍໃນຕະຫຼາດຕັ້ງແຕ່ວຽງຈັນຂື້ນໄປຈົນຮອດແຂວງທາງພາກເໜືອ ໂດຍທົ່ວໄປລາຄາປະມານ 22,000 ກີບ ຕໍ່ກິໂລ ເຊິ່ງເປັນຕົວເລືອກທີ່ລາຄາບໍແພງສຳຫຼັບຫຼາຍຄົວເຮືອນ. [1]

ສະພາບໂດຍລວມ:
ຂະຫຍາຍພັນໂດຍວິທີທຳມະຊາດດ້ວຍແກ່ນ ຫຼື ໂດຍການປັກຊຳກິ່ງ ໂດຍຕັດສ່ວນຄ້າຍຂໍ້ຂອງກິ່ງອອອກແລ້ວປູກໃນດິນ ຈະມີຮາກໃໝ່ອອກມາ. [1]

ການເກັບກູ້ແບບຍືຍຍົງ:
ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນບາງແຫ່ງລະບຸວ່າຈຳນວນຂອງສະຄ່ານຍັງຄົງມີຄວາມຄົງທີ່ ໃນຂະນະທີ່ບາງແຫ່ງມີລາຍງານວ່າມີສັນຍານການຫຼຸດລົງ ການເກັບກ່ຽວເຄືອສະຄ່ານໂດຍການຕັດເຄືອອາດເປັນອັນຕະລາຍ ໂດຍສະເພາະຢ່າງຍິ່ງເມື່ອມີການເກັບກ່ຽວຫຼາຍເກີນໄປ ເພາະອາດນຳໄປສູ່ການຕາຍຂອງພືດໄດ້. [1]

N/A

[1] Useful Tropical Plants [Online]. Uploaded on 13 October 2024 by Ken Fern. Available: https://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Piper+ribesioides. [Accessed 15 September 2024].
[2]. Pha Tad Ke Botanical Garden, “Piper ribesioides,” Pha Tad Ke Botanical Garden website. [Online]. Available: https://www.pha-tad-ke.com/plant/piper-ribesioides/ [Accessed: 09-Sep-2025].

[1]. National University of Lao PDR; National Agriculture and Forestry Research Institute, Non-Timber Forest Products in the Lao PDR: A Manual of 100 Commercial and Traditional Products. Vientiane, Laos: NUoL; NAFRI; SNV Netherlands Development Organisation, 2007. [Online]. Available: https://phakhaolao.la/wp-content/uploads/2024/11/100_NTFPs.pdf [Accessed: 09-Sep-2025]
[2]. Royal Botanic Gardens, Kew, “Piper ribesioides Wall.,” Plants of the World Online. [Online]. Available: https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:683097-1 [Accessed: 10-Sep-2025].
[3]. GBIF Secretariat, Piper ribesioides Wall., GBIF Backbone Taxonomy. [Online]. Available: https://www.gbif.org/species/4186241 [Accessed: 15-Sep-2025].
[4]. Nafri and CDE, “wild food assessment” AFN II, 2025
[5]. Phakhaolao, “ຂໍ້ຕົກລົງ ວ່າດ້ວຍການກຳນົດບັນຊີພືດ ແລະ ຕົ້ນໄມ້ເປັນຢາ ບັນຊີ I, II ແລະ III,” Phakhaolao.la. [Online]. Available: https://phakhaolao.la/wp-content/uploads/2024/11/%E0%BA%82%E0%BB%8D%E0%BB%89%E0%BA%95%E0%BA%BB%E0%81...-19.9.22.pdf. [Accessed: 15-Sep-2025].

Duangkhae KEONOY

Keooudone Souvannakhoummane, Botanist