ໄທ: ຕິ້ວຂາວ, ຕິ້ວສົ້ມ, ຕິ້ວຫອມ, ຕິ້ວຫີນ, ຕິ້ວລວດ, ຕິ້ວຊ້າງ, ຕິ້ວແດງ, ຕິ້ວຫຼວງ, ຕິ້ວກົ້ນເຕົາ, ກິຕິ້ວ ກຳປູເຈຍ: ສີງເວຈົບ, ມູໂຕ ວຽດນາມ: ກຸຍຈົງຊາວ, ເນັກກຣິເຈັບ, ຣ່າເນັງ ຈີນ: 越南黄牛木 [yue nan huang niu mu]

Cratoxylum formosum (Jacq.) Benth. & Hook.f. ex Dyer
Cratoxylum formosum subsp. formosum
Cratoxylum formosum subsp. pruniflorum (Kurz) Gogelein

Hypericaceae

ຕິ້ວສົ້ມ ເປັນຕົ້ນໄມ້ຫຼົ່ນໃບຂະໜາດກາງ ໃນຄວາມສູງລະຫວ່າງ 10-15 ມ ແລະ ໜ້າຕ້າງພຽງເອິກ 10-30 ຊມ. ລຳຕົ້ນ ມັກແຕກແໜງຢູ່ທີ່ຖານເຫງົ້າ ແລະ ມີໜາມຍາວຂະໜາດ 15 ຊມ. ເປືອກຂອງມັນມີສີມົ່ນ - ນໍ້າຕານ ແລະ ສາມາດລອກອອກເປັນຊັ້ນບາງ. ຂ້າງໃນຂອງເປືອກເປັນສີນໍ້າຕານ ພ້ອມທັງມີຢາງໜຽວສີສົ້ມ. ໃບຂອງມັນ ມີຂະໜາດ 5 -17.5 x 3-7.5 ຊມ ມີສີມ່ວງອົມແດງ ໃນເວລາຍັງອ່ອນ ສ່ວນກ້ານໃບເປັນສີແດງ. ສຳລັບຕິ້ວແດງນັ້ນ ຈະມີຂົນທີ່ກ້ອງໃບ. ກ້ານຂອງຊໍ່ດອກ ເປັນສີນນໍ້າຕານອ່ອນປົນແດງ, ເກີດດອກສີມ່ວງ ຫຼື ຂາວເປັນຈຸ້ມ ແຕ່ນຶ່ງຫາຫົກຈຸ້ມ ປາຍຊໍ່ດອກພຽງ. ໝາກຂອງມັນເປັນແຄບຊຸນ/ກັບ, ແຫ້ງ, ມີສາມຫ້ອງ ສີແດງອ່ອນປົນເຫຼືອງ ແລະ ມີຂະໜາດ 13-18 x 4-6 ມມ ບັນຈຸມີ 12-17 ແກ່ນ. ຕົ້ນຕິ້ວສົ້ມ ເມື່ອຍັງນ້ອຍລຳຕົ້ນຈະມີໜາມຫຼາຍ. ໄມ້ຊະນິດນີ້ ຖືກຈັດເປັນສອງຊະນິດຍ່ອຍ ຊຶ່ງມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນຢູ່ທີ່ໃບຂອງມັນ ຄື ໃບເປັນຂົນ ແມ່ນຊະນິດ pruniflorum (Kurz) Gog (ຕິ້ວແດງ) ແລະ ໃບກ້ຽງ ແມ່ນຊະນິດ formosum (ຕິ້ວຂາວ). ການກະຈາຍພັນຂອງພວກມັນນ້ອຍໜັກທີ່ຈະພົບຢູ່ຮ່ວມກັນ.

N/A

N/A

N/A

ມີຄວາມສ່ຽງໜ້ອຍສຸດ

N/A

ອາຫານ
ພືດເປັນຢາ

ໃບອ່ອນ ແລະ ດອກອ່ອນ ໃຊ້ກິນດິບກັບລາບ ແລະ ໃສ່ແກງປາ ຊຶ່ງຈະໃຫ້ລົດຊາດຝາດໆສົ້ມໆຄ້າຍຄືລົດຂອງສານຝາດ. ໃບແຫ້ງ, ເປືອກ ແລະ ຮາກ ໃຊ້ຕົ້ມກິນຄືຊາ ເປັນຢາ ແກ້ເຈັບທ້ອງ, ຊ່ວຍລະລາຍອາຫານ, ກິນເຂົ້າແຊບ, ອາການອິດເມືອຍຫຼັງຄອດລູກ ແລະ ເປັນໄຂ້ໂຊ ຕົ້ມກິນມື້ໜຶ່ງ 15-30 ກຼາມ ແລະ ມີສັບພະຄຸນເປັນຢາອີກດ້ວຍ. ສ່ວນຢາງຈາກເປືອກໃຊ້ທາແກ້ຄັນ, ສຳລັບທາໜັງຕີນທີ່ແຫ້ງແຕກ, ນໍ້າເປືອກ ກິນແກ້ພິການ, ເປືອກ ແລະ ໄມ້ປະສົມນໍ້າມັນໝາກພ້າວທາແກ້ພະຍາດຜີວໜັງບາງຊະນິດ ແລະ ເນື້ອໄມ້ແມ່ນເໝາະສົມສຳລັບເຜົາເຮັດຖ່ານ.

N/A

N/A

N/A

N/A

Gardner S., Sidisunthorn P. & Anusarnsunthorn V. 2000. A field guide to Forest Trees of Northern Thailand. Kobfai Publishing Project. Bangkok. Thailand.
NAFRI, NUoL, SNV. 2007. Non-Timber Forest Products in the Lao PDR. A Manual of 100 Commercial and Traditional Products. The National Agriculture and Forestry Research Institute.
World Conservation Monitoring Centre 1998. Cratoxylum formosum. The IUCN Red List of Threatened Species 1998: e.T33354A9779236.