ຫວາຍນາ, ຫວາຍຂົມ ແລະ ບລອງ ຈັ໋ງ (ກຶມມຸ) ( bitter rattan)

Calamus buroensis Mart. ex Walp.
Calamus extensus Mart.
Calamus fasciculatus Roxb.
Calamus litoralis Blume
Calamus phuocbinhensis A.J.Hend. & N.Q.Dung
Calamus pseudorotang Mart.
Calamus pseudorotang Mart. ex Kunth
Calamus siamensis Becc.
Calamus siamensis subsp. malaianus Furtado
Calamus siamensis var. malaianus Furtado
Calamus viminalis subsp. prostratus Blume
Calamus viminalis var. andamanicus Becc.
Calamus viminalis var. bengalensis Becc.
Calamus viminalis var. cochinchinensis Becc.
Calamus viminalis var. fasciculatus (Roxb.) Becc.
Palmijuncus fasciculatus (Roxb.) Kuntze
Palmijuncus litoralis (Blume) Kuntze
Palmijuncus pseudorotang (Mart.) Kuntze
Palmijuncus viminalis (Willd.) Kuntze
Rotang viminalis (Willd.) Baill.

Arecaceae

ຫວາຍເຕ້ຍ / Shortly Stem Rattane
ຫວາຍຫອມ / Coriander Rattan
ໜໍ່ຫຼອຍ / Nor Loy
ຕົ້ນຫວ້ານນໍ້າ / Calamus
ຫວາຍໝົ່ນ/ Boun Rattan
ຫວາຍຫາງໜູນາ / Rice Rat Tail Rattane
ຫວາຍຫຼືມ / Evans's Rattane
ຫວາຍໜາມຫຼວງ / Asian Rattan
ຫວາຍນົກຂໍ່ / Bird Break Rattan
ຫວາຍບຸ່ນຫວານ / Chinese Rattan Palm
ຫວາຍກຳເຫຼົ້າ / Thorn Red Rattan
ຫວາຍໜາມລີ້ / Henry’s Ratan
ຫວາຍນອງ / Modern Rattan
ຫວາຍໜາມໄຊ / Erect Stem Rattane
ຫວາຍບອງເອິ / Rattan Palm
ຫວາຍແດງ / Red Rattan
ຫວາຍສຸຍ / Clump Rattan
ຫວາຍກະທີງ / Bull Rattan
ຫວາຍຫາງໜູ / Rat Tail Rattan
ຫວາຍຕະບອງ / Candle Rattan
ຫວາຍໜາມຫ່າງ / Big Thorn Rattan
ຫວາຍແຍ້ / Lizard Rattan
ຫວາຍທູນ / Thoun Rattan

ຫວາຍຊະນີ້ມີລໍາຕົ້ນທີ່ສາມາດຍາວເຖິງ 35 ມ. ແລະ ມີເສັ້ນຜ່າສູນກາງຕັ້ງແຕ່ 0.5 ຫາ 1.5 ຊມ. ລຳຕົ້ນຖືກປົກຄຸມດ້ວຍກາບທີ່ມີສີຂຽວຈືດ ແລະ ໂດຍປົກກະຕິແລ້ວມີເສັ້ນຜ່າສູນກາງລະຫວ່າງ 0.9 ຫາ 3 ຊມ. (ບາງຄັ້ງເຖິງ 5 ຊມ.) ກາບໃບນີ້ຖືກປະດັບດ້ວຍຂົນສີຂາວ (indumentums) ແລະ ມີໜາມສີເຫຼືອງທີ່ມີປາຍສີແດງໃນຂະນະທີ່ຕົ້ນໄມ້ມີຊີວິດຢູ່.
ໃບຂອງຫວາຍຊະນິດນີ້ຂ້ອນຂ້າງຍາວ, ວັດແທກໄດ້ 1.0 ຫາ 1.5 ມ. ແຕ່ລະໃບມີກຸ່ມໃບຍ່ອຍ 2 ຫາ 4 ໃບຢູ່ດ້ານຂ້າງ, ແລະ ໃບຍ່ອຍເຫຼົ່ານີ້ສາມາດຊີ້ໄປໃນທິດທາງຕ່າງໆ. ກ້ານໃບ (ກ້ານໃບ) ຂ້ອນຂ້າງຍາວ, ປະມານ 5 ຫາ 20 ຊັງຕີແມັດ, ແລະ ມີໜາມຊື່ສາມາດຍາວຕັ້ງແຕ່ 1 ຫາ 4 ຊມ.
ສ່ວນອອກດອກ ເອີ້ນວ່າຊໍ່ດອກ, ສາມາດຍາວໄດ້ຮອດ 1.5 ຫາ 3 ມ. ແລະ ມີສ່ວນຮຽວຍາວ ເອີ້ນວ່າ flagellum (ເປັນໂຄງສ້າງຄ້າຍຄືແຊ້ໃຊ້ເປັນອາໄວຍະວະສໍາລັບປີນປາຍໂດຍສະເພາະ).
ໝາກຫວາຍໂຕ່ນ ວັດແທກໄດ້ປະມານ 0.8 ຊມ. ທັງຄວາມກວ້າງ ແລະ ຄວາມສູງ, ມີເກັດສີຂາວທີ່ປ່ຽນເປັນສີເຫຼືອງເມື່ອແຫ້ງ ແລະ ຍັງມີຂອບບາງໆ, ສີເຂັ້ມ.
ແຫຼ່ງທີ່ມາ: [1]

Native to Andaman Is., Assam, Bangladesh, Cambodia, China South-Central, East Himalaya, India, Jawa, Laos, Lesser Sunda Is., Malaya, Myanmar, Nicobar Is., Thailand, Vietnam. [2]

Global distribution of Calamus viminalis between 2000 to 2024. Source: [3]

ລຽບແມ່ນ້ຳຂອງພາກເໜືອ
ເຂດພູສູງສາຍພູຫຼວງ ແລະ ເຂດພູພຽງແຂວງຊຽງຂວາງ
ທົ່ງພຽງວຽງຈັນ
ເຂດສາຍພູຫຼວງພາກເໜືອ
ເຂດສາຍພູຫຼວງຕອນລຸ່ມ
ເຂດລຽບແມ່ນ້ຳຂອງພາກໃຕ້
ເຂດສາຍພູຫຼວງພາກກາງ

ສວນຄົວ
ປ່າເຫຼົ່າແກ່
ປ່າເຫຼົ່າອ່ອນ
ປ່າດົງດິບ
ປ່າປະສົມປ່ຽນໃບ

ພື້ນເມືອງ

ບໍ່ຮຸກຮານ

ມີຄວາມສ່ຽງໜ້ອຍສຸດ

ບໍ່ຖືກລະບຸໃນບັນຊີປະເພດໃດ

ສິ່ງປູກສ້າງ
ອຸປະກອນ ແລະ ເຄື່ອງມື
ອາຫານ

ອາຫານ: ໜໍ່ອ່ອນຂອງພືດຊະນິດນີ້ຖືກນຳມາປຸງແຕ່ງເປັນອາຫານແຊບຫຼາຍໃນລາວ, ເຊິ່ງນິຍົມນຳມາກິນເປັນຜັກ. ສວນຍອດທີ່ສູງຮອດພ 100 ຊມ. ແມ່ນໃຊ້ສໍາລັບຈຸດປະສົງນີ້. ຖ້າບໍ່ຕັດກາບໃບແລ້ວປະຖິ້ມໄວ້ຈົນກ່ວາຈະແຕ່ງກິນ ຍັງສາມາດຮັກສາຄວາມສົດສົດໄດ້ເຖິງ ໜຶ່ງອາທິດ. ໝາກສາມາດກິນໄດ້ເມື່ອສຸກແລ້ວ. [5]
ການກໍ່ສ້າງ: ລໍາຕົ້ນຂອງຫວາຍສາມາດນໍາມາໃຊ້ເປັນເຊືອກມັດໃນການກໍ່ສ້າງເຮືອນແບບດັ້ງເດີມ ຫຼື ສໍາລັບຍຶດຫົວຂອງຂວານມາເລທີ່ຖອດອອກໄດ້ກັບມືຈັບຂອງມັນ. [5]
ເຄື່ອງມື ແລະ ເຄື່ອງໃຊ້ຕ່າງໆ: ລໍາຕົ້ນຂອງພືດຊະນິດນີ້ມີການນໍາໃຊ້ຫຼາກຫຼາຍຢ່າງ ເປັນຕົ້ນແມ່ນໃຊ້ເຂົ້າໃນການ ການເຮັດເຄື່ອງເຟີນີເຈີ, ວັດສະດຸມັດ, ແລະ ສານເສື່ອ. ລໍາຕົ້ນສາມາດນຳມາພັນຕິດກັນເພື່ອສ້າງສາຍເຄເບີ້ນທີ່ເຂັ້ມແຂງສໍາລັບການຍຶດເຮືອ. ຕາມປະເພນີ, ລໍາຕົ້ນຍັງໃຊ້ສໍາລັບການຜູກມັດ ແລະ ໃນການກໍ່ສ້າງຂອງເກົ້າອີ້, ແນວກັ້ນປ໋ອງຢ້ຽມ, ສານເສື່ອ ແລະ ອຸປະກອນຫາປາ. ຕົ້ນທີ່ໃຫຍ່ກວ່າ, ທົນທານກວ່າແມ່ນໃຊ້ ສຳຫຼັບສາຍເສືອກ ແລະ ເປັນກອບຂອງຕັ່ງ. ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ໃນການນໍາໃຊ້ຈໍານວນຫຼາຍ, ລໍາຕົ້ນໄດ້ຖືກຕັດແບ່ງອອກຕາມລວງຍາວ. ຄວາມກວ້າງຂອງແຖບແມ່ນແຕກຕ່າງກັນໄປຕາມຈຸດປະສົງຂອງພວກມັນ; ແຖບສໍາລັບການເຮັດວຽກທີ່ລະອຽດອ່ອນ, ເຊັ່ນ: ຕາຫນ່າງເຟີນີເຈີ, ຖົງຂະຫນາດນ້ອຍ, ແລະ ຫມວກ, ໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວແມ່ນກວ້າງ 1 ຫາ 3 ມມ. [5]

ປູກ ແລະ ທຳມະຊາດ

ມັງກອນ
ກຸມພາ
ມີນາ
ເມສາ
ພຶກສະພາ
ມິຖຸນາ
ກໍລະກົດ
ສິງຫາ
ກັນຍາ
ຕຸລາ
ພະຈິກ
ທັນວາ

ຫວາຍໂຕ່ນໜໍ່ດຽວ ຂາຍໃນລາຄາ 2.000–3.000 ກີບ, ຫຼື ປະມານ 10.000 ກີບຕໍ່ກິໂລ (ແຫ້ງ 173.000 ກີບ). ໂຮງງານ ຫຼື ພໍ່ຄ້າຄົນກາງ ມັກຈະຊື້ໃນລາຄາ 6.500–11.000 ກີບຕໍ່ກິໂລ. ໂຮງງານຫວາຍແຫ່ງໜຶ່ງຢູ່ແຂວງວຽງຈັນ ຂາຍໃນລາຄາ 24.000 ກີບຕໍ່ກິໂລ ສຳລັບລຳມີເສັ້ນຜ່າກາງ 2 ຊມ ແລະ ຍາວ 5 ແມັດ ແລະ ລຳຕົ້ນມີເສັ້ນຜ່າກາງ 1 ຊມ ລາຄາ 10.000 ກີບຕໍ່ກິໂລ. [1]

ສະພາບໂດຍລວມ: ເຕັກນິກ ແລະ ວິທີການກຽມເບ້ຍຫວາຍໂຕນ:
ການກຽມແນວພັນ ຫຼື ການປູກຫວາຍມີຫຼາຍວິທີ ແຕ່ພວກເຮົາຂໍແນະນຳວິທີ່ທີ່ງ່າຍ ເຂ້າໃນການກ້າເບ້ຍຫວາຍໃຫ້ໄດ້ປະລິມານ, ມີຄຸນນະພາບ, ຊ່ວຍປະຍັດເວລາ ແລະ ຄ່າໃຊ້ຈ່າຍໃນການລົງທຶນ ດັງນີ້:
- ວິທີການເກັບເບ້ຍຫວາຍຈາກທຳມະຊາດ ເພື່ອນຳມາປູກໃນສວນເພາະຊຳກ່ອນນຳໄປປູກໃນປີຕໍ່ໄປ
- ວິທີການເກັບໝາກຫວາຍສຸກມາຫວ່ານໃສ່ໜານເພາະແກ່ນ ເພື່ອກ້ຽມເບ້ຍໄວປູກໃນປີຕໍ່ໄປ
- ວິທີການແຍກໜໍ່ອອກຈາກແກ່ນແລ້ວນຳມາລ້ຽງດວຍວຸ້ນ.
- ວິທີ່ການແຍກໜໍ່ອອກຈາກຍອດຂອງເບ້ຍຫວາຍ ແລ້ວນຳມາລ້ຽງດ້ວຍວຸ້ນ
- ວິທີການຍອດແກ່ນຫວາຍທີ່ກຽມໄວ້ລົງໃນໜານເພາະປູກ
ການຂະຫຍາຍພັນຂອງຫວາຍໂຕ່ນ ໂດຍການກ້າແກ່ນ ໂດຍແກ່ນຈະແຕກງອກພາຍໃນ 15 ວັນຂື້ນໄປ ຫຼັງຈາກຫວ່ານ.
ພື້ນທີ່ທີ່ເໝາະສໄມໃນການປູກຫວາຍໂຕ່ນ:
ພື້ນທີ່ປູກຄວນເປັນປ່າເຫຼົ່າແກ່ ຫຼື ປ່າປະສົມ ທີ່ມີແສງແດດຜ່ານລົງປະມານ 50% ຫຼື ຫຼາຍກ່ວານີ້. [7]

ການຄັດເລືອກສາຍພັນ:
ການເກັບ ແລະ ການກຽມແກ່ນຫວາຍ:
ການເກັບແກ່ນ: ກ່ອນອື່ນໝົດເຮົາຕ້ອງຮູ້ລະດູການເກັບແກ່ນຫວາຍໂຕນກ່ອນ ວ່າຢູ່ນຊ່ວງລະດູໃດ. ຫຼັງຈາກນັ້ນໃຫ້ສັງເກດສີຂອງໝາກຫວາຍ ເມື່ອໝາກສຸກເປືອກຈະປ່ຽນສີເປັນສີຂາວປົນສີເທົາ, ສີດຳ ຫຼື ສີແດງ ເປືອກໝາກຈະແຕກອອກ ເນື້ອມີສີດຳປົນແດງ ເມືອ່ລອງຊິມເນື້ອຈະມີຣົດຊາກຫວານ, ຝາດ ແລະ ສົ້ມເລັກນ້ອຍ. ນັ້ນສະແດງວ່າແກ່ນຫວາຍສຸກແລ້ວ ສາມາດນຳມາກ້າໄດ້. [7]
ການກຽມແກ່ນ: ຫຼັງຈາກໄດ້ໝາກຫວາຍມາແລ້ວໃຫ້ເກັບໄວ້ໃນຮົ່ມທີ່ມີອາກາດຖ່າຍເທ ແຕ່ບໍ່ໃຫ້ແກ່ນຫວາຍແຫ້ງ ແລະ ບໍ່ຄວນເກັບໄວ້ກາຍໜຶ່ງເດືອນ ເພາະຈະເຮັດໃຫ້ແກ່ນຫວາຍມີອັດຕາງອກຕ່ຳ. ການກຽມແກ່ນຫວາຍແມ່ນໃຫ້ແກະເປືອກ ແລະ ເນື້ອອອກໃຫ້ໝົດ, ຈາກນັ້ນນຳແກ່ນໄປແຊ່ນ້ຳປະມານມານ 7 ວັນເພື່ອກະຕຸ້ນການງອກ ໂດຍການປ່ຽນນ້ຳທຸກມື້. [7]

ການກຽມພື້ນທີ່:
ການກຽມໜານເພາະປູກ: ກຽມໜານປູກໂດຍການຂຸດ ແລະ ພວນດິນໃຫ້ລະອຽດ ແລ້ວຕາກແດດໄວ້. ການຍົກໜານຕ້ອງຍົກໃຫ້ສູງ 10 ຫາ 20 ຊມ. ແລະ ຂະໜາດ 1x4 ແມັດ. ເພື່ອສະດວກໃນການຍ້າຍກ້າປູກ. [7]

ເທັກນິກການປູກ
ເຕັກນິກການຫວານກ້າ: ນຳແກ່ນຫວາຍທີ່ແຊ່ນ້ຳແລ້ວ ນຳໄປຫວານໃນໜານທີ່ກຽມໄວ້, ຫຼັງຈາກນັ້ນໃຊ້ດິນ ຫຼື ຊາຍຄຸມອີກຊັ້ເພື່ອບໍ່ໃຫ້ແກ່ນໄຫຼ່ເມື່ອຫົດນ້ຳ ຫຼື ຝົນຕົກແຮງ. ແລ້ວຫົດນ້ຳໃຫ້ທົ່ວໜານ ທັງເຊົ້າ ແລະ ແລງຈົນກ່ວາເບຍຫວາຍງອກ (ຖ້າຝົນບໍ່ຕົກ). [7]
ການຍ້າຍປູກ: ຂະໜາດຂອງຂຸມປູກຢູ່ທີ່ 30*30*30 ຊມ. ໂດຍການໃສ່ຝຸນຄອກຮອງພື້ນຂຸ່ມໃນປະລິມານ 0,5 ກິໂລ ຈາກນັ້ນຈຶ່ງນຳເອົາເບ້ຍຫວາຍລົງປູກ ແລ້ວນຳດິນດ້ານໜ້າຖົມໃຫ້ແໜ້ນ. ໄລຍະຫາງລະຫວ່າງຂຸ່ມປູກແມ່ນ 11 ມ, 22 ມ ແລະ 33 ມ. (ຖ້າປູກເພື່ອການເກັບຕົ້ນແມ່ນໃຫ້ປູກໃກ້ກັບຕົ້ນໄມ້ຍືນຕົ້ນເພື່ອໃຫ້ຫວາຍໄດ້ປີນໄຕ່. [7]

ການເບິ່ງແຍງ ແລະ ບຳລຸງຮັກສາ:
ການໃສ່ຝຸ່ນ: ພາຍຫຼັງປູກໄດ້ 3 ເດືອນໃຫ້ໃສ່ຝຸນຄອກໃນອັດຕາ 1 ກິໂລກຼາມ/ຕົ້ນ ຫຼື ໃສ່ຝຸນເຄມີອີກ 1 ຄັ້ງ ໃນອັດຕາສ່ວນ 200ກຼາມ/ຕົ້ນ, ຝຸນເຄມີທີ່ແນະນຳແມ່ນສູດ 15-15-15 ຫຼື ສູດ 18-64-00. ພ້ອມທ້ງເສຍຫຍ້າ ປົກຄຸມບໍລິເວນໂຄນຕົ້ນຫວາຍໄວ້ເພື່ອຮັກສາຄວາມຊຸ່ມ. [7]
ການຫົດນ້ຳ: ໃນຊ່ວງລະດູແລ້ງຄວນຫົດນ້ຳ 2 ຄັ້ງຕໍ່ອາທິດ ຖ້າໃບຫວາຍແກ່ ຫຼື ຫັກຍ່ອນລົງໃຫ້ຕັດອອກຄຸມໂຄນຕົ້ນຫວາຍໄວ້ ເພື່ອຮັກສາວາມຊຸ່ມ. [7]

N/A

[1] "Calamus viminalis Willd.," India Flora, 2024. [Online]. Available: https://indiaflora-ces.iisc.ac.in/FloraPeninsular/herbsheet.php?id=1056&cat=7. [Ac-cessed: May. 27, 2025].
[2] iNaturalist [Onlin]. Uploaded on 21 June 2022 by Thanakit Suparat. Available: https://www.inaturalist.org/observations/122760110. [Accessed: May. 27, 2025].
[3] iNaturalist [Onlin]. Uploaded on 04 November 2023 by Dominique Hämmerli. Available: https://www.inaturalist.org/observations/189943791. [Accessed: May. 27, 2025].
[4] "Calamus viminalis," Palmpedia, 2024. [Online]. Available: https://www.palmpedia.net/wiki/Calamus_viminalis. [Accessed: Feb. 14, 2025].

[1] NAFRI, NUOL, SNV. 2007. Non-Timber, Forest Products in the Lao PDR. A Manual of 100 Commercial and Traditional Products. The National Agriculture and Forestry Research Institute. Vientiane, Lao PDR. [Online]. Available: http://lad.nafri.org.la/fulltext/2164-0.pdf. [Accessed: May. 27, 2025]
[2] plants of the Word Online, “Calamus viminalis Willd.,” [Online]. Available: https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:665477-1. [Accessed: March 11, 2025]
[3] Global Biodiversity Information Facility (GBIF), “Calamus viminalis Willd.,” [Online]. Available: https://www.gbif.org/species/5294114. [Accessed: March 11, 2025]
[4] "Calamus viminalis," Flora of China, 2024. [Online]. Available: http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200027062. [Accessed: May. 27, 2025].
[5] Useful tropical Plants, “Calamus viminalis,” [Online]. Available: https://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Calamus+viminalis. [Accessed: March 11, 2025]
[6]. "A Checklist of Plants in Lao PDR," 2024. [Online]. Available: https://phakhaolao.la/wp-content/uploads/2024/09/Checklist-plant-of-Laos-read-only-1.pdf. [Accessed: May. 27, 2025].
[7]. ບັນຊາ ທຳມະວົງ. 2025. ເຕັກນິກການກ້າ ແລະ ການປູກຫວາຍໂຕ່ນ. ສະຖາບັນຄົ້ນຄວ້າກະຊິກຳ, ປ່າໄມ້ ແລະ ພັດທະນາຊົນນະບົດ, ສູນຄົ້ນຄວ້າປ່າໄມ້, ໂຄງການກະຊິກຳເພື່ອໂພຊະນາການ ໄລຍະ II. ໜ້າ 1-25

Manoluck bounsihalath

,