ສົ້ມປອນ, ຜັກສົ້ມປ່ອຍເຫຼືອງ

Acacia abstergens Roxb.
Acacia abstergens Roxb. ex Steud.
Acacia concinna (Willd.) DC.
Acacia concinna var. concinna
Acacia concinna var. rugata (Buch.-Ham. ex Benth.) Baker
Acacia gamblei Bahadur & R.C.Gaur
Acacia habbasioides Bojer
Acacia habbasoides Bojer
Acacia hooperiana Zipp.
Acacia hooperiana Zipp. ex Miq.
Acacia hooperiana var. glabriuscula Miq.
Acacia hooperiana var. hooperiana
Acacia hooperiana var. subcuneata Miq.
Acacia philippinarium Benth.
Acacia philippinarum Benth.
Acacia poilanei Gagnep.
Acacia polycephala DC.
Acacia quisumbingii Merr.
Acacia rugata (Lam.) Buch.-Ham. ex Fawc. & Rendle
Acacia rugata (Lam.) Buch.-Ham. ex Merr.
Acacia rugata (Lam.) Buch.-Ham. ex Voigt
Acacia rugata Buch.-Ham.
Acacia rugata Buch.-Ham. ex Benth.
Acacia rugata Buch.-Ham. ex Gamble
Acacia rugata var. concinna (Willd.) Kurz
Acacia rugata var. genuina Kurz
Acacia saponaria B.Heyne ex Benth.
Acacia sinuata (Lour.) Merr.
Mimosa abstergens Roxb.
Mimosa abstergens Roxb. ex Spreng.
Mimosa concinna Willd.
Mimosa rugata Lam.
Mimosa saponaria Roxb.
Mimosa saponaria Roxb. ex Wight & Arn.
Mimosa sinuata Lour.
Mimosa tenuifolia Blanco
Nygae sylvarum-minimae Rumph.

Fabaceae

ຜັກຂະ/ Climbing wattle

ພືດເຫຼົ່ານີ້ສາມາດຈະເລີນເຕີບໂຕເປັນໄມ້ເລືອ, ໄມ້ຟຸ່ມແຜ່ກິ່ງກ້ານສາຂາ ຫຼື ຕົ້ນໄມ້ຂະໜາດນ້ອຍທີ່ສູງໄດ້ຮອດ 5 ມ, ກິ່ງຂະໜາດນ້ອຍທີ່ເອີ້ນວ່າແບນເລັດ, ມີໜາມແຫຼມຄົມກະຈາຍຢູ່ຕາມປ້ອງຂອງລຳຕົ້ນລະຫວ່າງໃບ ແລະ ມັກມີໜາມນ້ອຍຢູ່ບໍລິເວນໃຕ້ກ້ານໃບ.
ລັກສະນະເດັ່ນຄືມີຫູໃບກວ້າງ 3 ຫາ 4 ມມ, ປາຍໃບຍັກເປັນແສກຊັດເຈນດ້ານໃດດ້ານໜຶ່ງ ຫຼື ທັງສອງດ້ານ. ໃບຍ່ອຍຂ້ອນຂ້າງນ້ອຍ, ມີ 4 ຫາ 8 ຄູ່, ໃບຍ່ອຍໂດຍທົ່ວໄປຍາວ 7 ຫາ 10 ມມ, ແລະ ກວ້າງ 1 ຫາ 2.5 ມມ, ປາຍໃບມົນມີຕິ່ງໜາມ. ຕ່ອມກ້ານໃບຂ້ອນຂ້າງເດັ່ນຊັດ, ມັກອອກຢູ່ໂຄນກ້ານໃບສ່ວນໜຶ່ງຂອງກ້ານໃບ.
ຊໍ່ດອກມີ 2 ຫາ 3 ຊໍ່ດອກ ອອກບໍລິເວນງ່າມໃບ ແຕ່ບາງຄັ້ງອາດຈະຮຽງຕົວເປັນຊໍ່ແບບກະຈຸກ ຊໍ່ດອກສີແດງ ຫຼື ສົບົວເມື່ອເປັນດອກສົດ (ສີຈະເຂັ້ມເມື່ອດອກແຫ້ງ) ດອກໄມ້ໄດ້ຮຽງຕົວເປັນຊໍ່ໜາແໜ້ນ.
ຝັກແປແຕ່ໜາ, ລຽບ ແລະ ມີຜິວເປືອກ/ເນື້ອເມື່ອໝາກສົດຈະຫ່ຽວຍົ້ນຍາບ ແລະ ແຂງຫຼາຍເມື່ອໝາກແຫ້ງ, ຂອບມັກບີບຮັດຕື້ນ ລະຫວ່າງແກ່ນ. ແກ່ນຈະຢູ່ໃນຊ່ອງແຍກໃນຝັກ.
ແຫຼ່ງທີ່ມາ: [1]

Native to Andaman Is., Assam, Bangladesh, Cambodia, China South-Central, China Southeast, East Himalaya, India, Jawa, Laos, Lesser Sunda Is., Malaya, Maluku, Myanmar, Nepal, New Guinea, Philippines, Sulawesi, Sumatera, Thailand, Vietnam. [2]

Global distribution of Soap pod between 1890 to 2025. Source: [3]

ປ່າໂຄກ
ປ່າປູກ
ແຄມຝັ່ງນໍ້າ
ປ່າເຫຼົ່າອ່ອນ
ປ່າເຫຼົ່າແກ່

ພື້ນເມືອງ

ບໍ່ຮຸກຮານ

ມີຄວາມສ່ຽງໜ້ອຍສຸດ

ບັນຊີທີ່ III: ຊະນິດພັນປະເພດທົ່ວໄປ

ວັດທະນະທຳ ແລະ ຮີດຄອງ
ອາຫານ
ພືດເປັນຢາ
ເຄື່ອງສຳອາງ

ອາຫານ: ຍອດອ່ອນສາມາດຮັບປະທານໄດ້ ແລະ ມີຣົດຊາດສົ້ມ, ສາມາດກິນດິບຄູ່ກັບລາບ ຫຼື ແຈ່ວ ຫຼື ປຸ່ງໃນແກງຕ່າງໆ. ໃບອ່ອນຍັງອ່ອນຍັງສາມາດນຳໄປຕົ້ມໃນນ້ຳ ແລະ ນ້ຳທີ່ໄດ້ໃຊ້ເຮັດນ້ຳເຂົ້າແຫຼ່ງຟືນ ເຊິ່ງເປັນອາຫານພື້ນເມືອງຂອງລາວໃນພາກເໜືອ. [7]
ເຄື່ອງສຳອາງ: ຝັກຫອມຍັງປະສົມກັບນ້ຳມ່າເຂົ້າໜຽວເພື່ອໃຊ້ເປັນແຊມພູ ເພື່ອກຳຈັດຮັງແຄແບບທຳມະຊາດ ຫຼື ໃຊ້ເປັນແຟບແບບດັງເດີມ. [7], [8]
ຢາ: ຄີມທີ່ກຽມຈາກໝໍ້ບົດໃຊ້ຮັກສາພະຍາດຜິວໜັງຕາມປະເພນີ ເມື່ອລະລາຍນ້ຳຝັກສົ້ມປ່ອຍຈະອອກມາເປັນເຄື່ອງດື່ມທີ່ເຊື່ອກັນວ່າຊ່ວຍບັນເທົາອາການເຈັບທ້ອງ ແລະ ເປັນຢາລະບາຍຕາມທຳມະຊາດ, ສານສະກັດຈາກໃບສົ້ມປ່ອຍ ຖືກນຳມາໃຊ້ໃນຢາສະໝຸນໄພພື້ນບ້ານເປັນຄັ້ງຄາວເພື່ອຮັກສາໄຂ້ມາລາເລຍ, [7]. ໃນລາວກໍຄືກັບປະເທດອື່ນໃນອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ ມີການໃຊ້ສົ້ມປ່ອຍເພື່ອອາບນ້ຳໃນແມ່ຍິງຫຼັງຄອດ, ກາກສົ້ມປ່ອຍຍັງໃຊ້ຮັກສາພະຍາດຜິວໜັງ ແລະ ອາການໄອໄດ້ດີອີກດ້ວຍ. [8]
ວັດທະນະທຳ: ຝັກສົ້ມປ່ອຍແຫ້ງຈະຖືກນຳໄປເຜົາໄຟເລັກນ້ອຍຈົນມີກິ່ນຫອມ ຈາກນັ້ນນຳໄປປະສົມກັບນ້ຳ ແລະ ໃຊ້ໃນພິທີກຳລ້າງມື ໃນຊ່ວງເທດສະການປີໃໝ່ລາວ ພິທກຳຊຳລະລ້າງນີ້ເປັນສັນຍາລັກຂອງການປົດປ່ອຍວິນຍານຮ້າຍອອກຈາກຮ່າງກາຍ ໂດຍຄຳວ່າ ປ່ອຍ ໝາຍຖຶງປົດປ່ອຍ. [7]
ການນຳໃຊ້ໃນຟາມ: ນອກຈາກນີ້ຝັກຍັງໃຊ້ເພື່ອເຮັດໃຫ້ປາມຶນງົງ ທຳໃຫ້ຈັບໄດ້ງ່າຍຂື້ນ. [7], [8]

ຊະນິດທຳມະຊາດ

N/A

N/A

N/A

[1] iNaturalist [Online]. Uploaded on 25 February 2018 by Radha Veach. Available: https://www.inaturalist.org/photos/248023313. [Accessed 01 October 2025].
[2] iNaturalist [Online]. Uploaded on 17 December 2022 by Radha Veach. Available: https://www.inaturalist.org/observations/144503228. [Accessed 01 October 2025].
[3] iNaturalist [Online]. Uploaded on 21 July 2019 by Ajit Ampalakkad. Available: https://www.inaturalist.org/observations/29234899. [Accessed 01 October 2025].
[4] iNaturalist [Online]. Uploaded on 25 July 2022 by jiraporn_y. Available: https://www.inaturalist.org/observations/127818106. [Accessed 01 October 2025].

[1] B. R. Maslin, “Revision of Senegalia in China, and notes on introduced species of Acacia, Acaciella, Senegalia and Vachellia (Leguminosae: Mimosoideae),” [Journal name], vol. *, no. *, 2019. [Online]. Available: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2468265919300861. [Accessed: 30-Sep-2025].
[2] Senegalia rugata (Lam.) Britton & Rose, Plants of the World Online, Kew. [Online]. Available: https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:518300-1. [Accessed: 30-Sep-2025].
[3] Senegalia rugata (Lam.) Britton & Rose, GBIF. [Online]. Available: https://www.gbif.org/species/3795863. [Accessed: 30-Sep-2025].
[4] V. Lamxay, S. Lanorsavanh, K. Chanthavong, K. Souvannakhoummane, and S. Bounphanmy, A Checklist of the Vascular Plants of Lao PDR, version 1.0. [Online]. Available: https://phakhaolao.la/wp-content/uploads/2024/09/A-Checklist-of-the-Vascular-Plants-of-Lao-PDR.pdf. [Accessed: 02-Oct-2025].
[5] Y. M. Lee, H.-Y. Jin, T.-H. Ahn, H.-J. Lee, J. H. Song, C. H. Lee, Y. J. Kim, J. W. Yoon, H. S. Kang, H. Cheng, J. H. Park, M. Bang, B. Bouahom, C. Phongoudome, V. Thammavong, T. Phasaysombath, K. Chanthavongsa, S. Lanorsavanh, S. Sayyalath, C. Bounithiphonh, and P. Phomephanome, Checklist of Plants of Laos (read-only), 2016. [Online]. Available: https://phakhaolao.la/wp-content/uploads/2024/09/Checklist-plant-of-Laos-read-only-1.pdf. [Accessed: 02-Oct-2025].
[6] Nafri and CDE, “wild food assessment” AFN II, 2025
[7] “100 NTFPs,” PhakhaoLao, Nov. 2024. [Online]. Available: https://phakhaolao.la/wp-content/uploads/2024/11/100_NTFPs.pdf. [Accessed: 02-Oct-2025].
[8] “Acacia concinna,” Pha Tad Ke Plant Database. [Online]. Available: https://www.pha-tad-ke.com/plant/acacia-concinna/. [Accessed: 02 October 2025]

Keooudone Souvannakhoummane

,