ຢານາງ ( Yanang Grass Jelly Vine)

Aristega laevifolia Miers
Cocculus triandrus Colebr.
Limacia amherstiana Miers
Limacia triandra (Colebr.) Hook.fil. & Thomson
Limacia triandra Miers
Limacia wallichiana Miers
Menispermum triandrum (Colebr.) Roxb.
Sebicea stipularis Pierre
Sebicea stipularis Pierre ex Diels
Tiliacora laevifolia (Miers) Diels
Tiliacora stipularis Pierre
Tiliacora stipularis Pierre ex Diels

Menispermaceae

ລຳຕົ້ນ ມີຜິວທີ່ຖືກປົກຄຸມດ້ວຍຂົນລະອຽດ ແລະ ອ່ອນຫຼາຍ ໄປຈົນເກືອບລຽບ, ນອກຈາກນີ້ຍັງມີຮ່ອງຕາມລວງຍາວ ຫຼື ມີຮ່ອງຍາວທີ່ລະອຽດ.
ໃບມີຮູບຮ່າງທີ່ແຕກຕ່າງກັນ ເຊັ່ນ: ຮູບໄຂ່, ຮູບຫອກ (ຍາວ ແລະ ແຄບ), ຫຼືບາງຄັ້ງເກືອບເປັນຮູບໄຂ່, ຍາວ 6.5 ຫາ 11 ຊມ ແລະ ກວ້າງ 2 ຫາ 4 ຊມ. ໂຄນໃບຮູບຫຼິ້ມ, ມົນ, ຫຼື ບາງຄັ້ງເປັນຮູບຫົວໃຈເລັກນ້ອຍ. ປາຍໃບມີຕັ້ງແຕ່ແຫຼມຫາຮູບມົນ ແລະ ມັກຈະຄ່ອຍໆຮຽວລົງຈົນແຫຼມ. ກ້ານໃບທີ່ເຊື່ອມຕໍ່ແຜ່ນໃບກັບລຳຕົ້ນ, ມີຮ່ອງຍົ້ນເລັກນ້ອຍ ແລະ ຍາວ 0.5 ຫາ 2 ຊມ.
ຊໍ່ດອກເກີດຈາກງ່າມໃບ ຫຼື ອອກຈາກລຳຕົ້ນໂດຍຕົງ. ຊໍ່ດອກເຫຼົ່ານີ້ຖືກປົກຄຸມດ້ວຍຂົນອ່ອນ ແລະ ຍາວ 2 ຫາ 8 ຊມ. ແຕ່ລະກຸ່ມມີກຸ່ມດອກຂະໜາດນ້ອຍໜຶ່ງກຸ່ມ ຫຼື ຫຼາຍກຸ່ມ, ເຊິ່ງມີກ້ານດອກປະມານ 0.5 ຊມ. ດອກເພດຜູ້ ມີສີເຫຼືອງ. ກາບດອກດ້ານໃນເປັນຮູບຮີກວ້າງ ແລະ ຍາວປະມານ 2 ມມ, ສ່ວນໃຫຍ່ຜິວລຽບ ມີຂົນໜ້ອຍຫຼາຍ. ກີບດອກມີ 3 ຫຼື 6 ກີບ, ເປັນຮູບຫຼິ້ນ, ປາຍກີບມີແສກຂະໜາດນ້ອຍ, ຍາວປະມານ 1 ມມ, ຜິວລຽບ, ດອກຜູ້ແຕ່ລະດອກມີຖົງລະອອງ 3 ອັນ, ຮູບຊົງກະບອກ, ຍາວ 1.5 ຫາ 2 ມມ. ດອກແມ່ມີກາບດອກດ້ານໃນຮູບກົມ, ຍາວປະມານ 2 ມມ, ແລະ ຖືກປົກຄຸມດ້ວຍຂົນອ່ອນລະອຽດຢູ່ດ້ານນອກ. ກີບດອກມີ 6 ກີບ, ຮູບຮີຍາວ ແລະ ຍາວປະມານ 1 ມມ. ເຕົ້າໄຂ່ຂອງດອກເພດແມ່ປະກອບມີປະມານ 8 ຫາ 9 ຄາຣເພສ, ແຕ່ລະອັນຍາວໜ້ອຍກວ່າ 1 ມມ. ຄາຣເພລເຫຼົ່ານີ້ເຕີບໂຕຢູ່ເທິງງ່າມສັ້ນຂອງກ້ານທີ່ລຽບເອີ້ນວ່າ gynophore. ຄໍເຕົ້າໄຂ່ຈະຢູ່ດ້ານເທິງໂດຍກົງບໍ່ມີກ້ານ.
ໝາກສີແດງ, ອອກບໍລິເວນຍອດ, ຍາວ 3 ຫາ 4 ມມ, ກິ່ງຍາວ 2 ຫາ 3 ມມ. ຮູບໄຂ່ປີ້ນມີຂະໜາດ 7 ຫາ 10 x 6–7 ມມ, ບໍ່ມີຂົນ.
ແຫຼ່ງທີ່ມາ: [1]

Native to Assam, Cambodia, Laos, Malaya, Myanmar, Thailand and Vietnam. [2]

Global distribution of Tiliacora triandra between 2000 to 2023. Source: [3]

ເຂດລຽບແມ່ນ້ຳຂອງພາກໃຕ້

ປ່າດົງດິບ
ປ່າໂຄກ
ແຄມຝັ່ງນໍ້າ
ຜາ
ສວນຄົວ

ພື້ນເມືອງ

ບໍ່ຮຸກຮານ

ບໍ່ມີຄວາມສ່ຽງ

ບໍ່ຖືກລະບຸໃນບັນຊີປະເພດໃດ

ອາຫານ
ພືດເປັນຢາ

ອາຫານ: ໃບຢານາງເປັນພືດທີ່ຂາດບໍ່ໄດ້ໃນອາຫານລາວແບບດັງເດີມ ໂດຍທົ່ວໄປໃບຢານາງຈະຖືກນຳມາບົດເພື່ອຄັ້ນນ້ຳສີຂຽວ ເຊິ່ງຈະຊ່ວຍເພີ່ມສີສັນ ແລະ ຄວາມເຂັ້ມຂຸ້ນໃຫ້ກັບແກງໜໍ່ໄມ້, ນອກຈາກນີ້ໃບຢານາງຍັງໃຊ້ໃນແກງໝາກໝີ້ ແລະ ແກງເຫັດ ເພື່ອເພີ່ມເນື້ອສຳພັດ ແລະ ລົດຊາດ. [8]
ສັບພະຄຸນ: ໃນລາວພືດຊະນິດນີ້ຖືເປັນສະໝຸນໄພທີ່ມີຄຸນຄ່າສູງສຳຫຼັບແມ່ຫຼັງຄອດ ນິຍົມນຳທັງຕົ້ນມາຕົ້ມກັບນ້ຳ ສ່ວນໃບທີ່ບົດແລ້ວນຳມາໃຊ້ເປັນຢາພອກແຜໄດ້ຢາງມີປະສິດຕິພາບ. ຮາກຢານາງເຊື່ອກັນວ່າຊ່ວຍຫຼຸດໄຂ້ ເຊິ່ງສູນຄົ້ນຄວ້າຢາພື້ນເມືອງໃນນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນໄດ້ມີການບັນທຶກໄວ້ເຊັນກັນ. ຢານາງເປັນສະໝຸນໄພທີ່ໄດ້ຮັບການຍອມຮັບຢ່າງກວ້າງຂວາງໃນການໃຊ້ເປັນຢາແກ້ພິດມາແຕ່ດັງເດີມ. ມີຊາວບ້ານຄົນໜຶ່ງໄດ້ແບ່ງປັນພູມປັນຍາວ່າ ການໃສ່ຢານາງລົງໃນແກງໜໍ່ສາມາດຊ່ວຍກຳຈັດພິດທີ່ອາດເກີດຂື້ນໄດ້, ເປັນທີ່ເຊື່ອກັນວ່າຫາກແມ່ຖືພາກິນອາຫານທີ່ບໍ່ຄວນກິນລະຫວ່າງຖືພາ ຄວນກິນນ້ຳຢານາງທັນທີ່ເພື່ອແກ້ພິດ ຫຼື ຜົນຂ້າງຄຽງທີ່ຈະເກີດຂື້ນ. [8]

ປູກ ແລະ ທຳມະຊາດ

ມັງກອນ
ກຸມພາ
ມີນາ
ເມສາ
ພຶກສະພາ
ມິຖຸນາ
ກໍລະກົດ
ສິງຫາ
ກັນຍາ
ຕຸລາ
ພະຈິກ
ທັນວາ

N/A

N/A

N/A

[1] iNaturalist [Online]. Uploaded in January 2024 by Bridelia. Available: https://www.inaturalist.org/observations/197792339. [Accessed: March 7, 2025]
[2] iNaturalist [Online]. Uploaded in 22 July 2022 by chatsuda thanomsin. Available: https://www.inaturalist.org/observations/127333146. [Accessed: September 01, 2025]
[3] iNaturalist [Online]. Uploaded on 18 March 6, 2025 by S. Boonprakob. Available: https://www.inaturalist.org/observations/105148864. [Accessed: March 7, 2025]

[1] The World Flora Online, “Tiliacora triandra (Colebr.) Diels,” [Online]. Available: https://www.worldfloraonline.org/taxon/wfo-0000456701. [Accessed: March 7, 2025]
[2] Plants of the World Online, “Tiliacora triandra (Colebr.) Diels,” [Online]. Available: https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:581568-1. [Accessed: March 7, 2025]
[3] Global Biodiversity Information Facility (GBIF), “Tiliacora triandra (Colebr.) Diels,” [Online]. Available: https://www.gbif.org/species/3831076. [Accessed: March 7, 2025]
[4]. M. Newman, S. Ketphanh, B. Svengsuksa, P. Thomas, K. Sengdala, V. Lamxay, and K. Armstrong, A Checklist of the Vascular Plants of Lao PDR. Edinburgh, UK: Royal Botanic Garden Edinburgh, 2007. [Online]. Available: https://phakhaolao.la/wp-content/uploads/2024/09/A-Checklist-of-the-Vascular-Plants-of-Lao-PDR.pdf. [Accessed: September 02, 2025]
[5]. V. Lamxay, S. Lanorsavanh, K. Chanthavong, K. Souvannakhoummane, and S. Bounphanmy, “A Checklist of the Vascular Plants of Lao PDR, version 1.0,” Faculty of Natural Science, National University of Laos, Vientiane, Laos, 2021. [Online]. Available: https://phakhaolao.la/wp-content/uploads/2024/09/Checklist-plant-of-Laos-read-only-1.pdf. [Accessed: September 02, 2025]
[6]. GBIF Secretariat, “GBIF Backbone Taxonomy: Tiliacora triandra (Colebr.) Diels,” GBIF, accessed via Tiliacora triandra (Colebr.) Diels species page, [Online]. Available: https://www.gbif.org/species/3831076 [Accessed: 2-Sep-2025].
[7]. Nafri and CDE, “wild food assessment” AFN II, 2025
[8] pha Tad ke botanical Garden, “Tiliacora triandra,” [Online]. Available: https://www.pha-tad-ke.com/ [Accessed: March 7, 2025]
[9]. K. Chumkaew and C. Punfujinda, “Effect of Tiliacora triandra leaf juice on qualities of Thai layered dessert,” Science, Engineering and Health Studies, vol. 13, no. 3, pp. 133–142, 2019. [Online]. Available: https://www.researchgate.net/publication/393805629_Effect_of_Tiliacora_triandra_leaf_juice_on_qualities_of_Thai_layered_dessert [Accessed: 2-Sep-2025]

Keooudone Souvannakhoummane

,