Arthrophyllum ceylanicum Miq.
Arthrophyllum reticulatum Blume
Arthrophyllum reticulatum Blume ex Miq.
Bignonia indica L.
Bignonia lugubris Salisb.
Bignonia pentandra Lour.
Bignonia quadripinnata Blanco
Bignonia tripinnata Noronha
Bignonia tuberculata Roxb.
Bignonia tuberculata Roxb. ex DC.
Calosanthes indica (L.) Blume
Hippoxylon indica (L.) Raf.
Oroxylum flavum Rehder
Oroxylum indicum (L.) Vent.
Spathodea indica (L.) Pers.

Bignoniaceae

ໝາກລິ້ນໄມ້ ເປັນຕົ້ນໄມ້ຍືນຕົ້ນຊະນິດໜຶ່ງທີ່ຂຽວຕະຫຼອດປີ ຫຼື ເປັນຕົ້ນໄມ້ປ່ຽນໃບໃນບາງລະດູ, ຕົ້ມໄມ້ຊະນິດນີ້ຈະເຕີບໂຕສູງເຖິງ 5 ຫາ 10 ແມັດ ແລະ ມີເສັ້ນຜ່າສູນກາງຂອງລຳຕົ້ນຢູ່ລະຫວ່າງ 15 ຫາ 20 ຊມ. ເມື່ອຕົ້ນຍັງອ່ອນມັກຈະມີລໍາຕົ້ນດຽວ ແລະ ໃບຈັບຢູ່ບໍລິເວນປາຍຍອດ ເຊິ່ງເຮັດໃຫ້ເບິ່ງຄ້າຍຄືຕົ້ນປາມ ຕົ້ນມີສີເທົາ-ສີນ້ຳຕານ.
ໃບປະສົມແບບຂົນນົກ, ສາມາດຍາວຮອດ 60 ຫາ 170 ຊມ. ໃບຍ່ອຍຮູບສາມຫຼຽມ ຫຼື ຮູບຮີ, ຍາວ 5 ຫາ 13 ຊມ. ແລະ ກວ້າງ 3 ຫາ 10 ຊມ. ກ້ານໃບຍ່ອຍແຕ່ລະໃບ ຍາວ 5 ຫາ 20 ມມ ແລະ ເມື່ອໃບມັນແຫ້ງຈະປ່ຽນເປັນສີຟ້າ.
ຊໍ່ດອກສາມາດຍຍາວຮອດ 40 ຫາ 150 ຊມ. ແລະ ຈະຢື່ນອອກອອກຈາກຍອດຕົ້ນ. ດອກເປັນຮູບຈວຍ, ເນື້ອໜາ, ຍາວ 3 ຫາ 9 ຊມ. ແລະ ກວ້າງ 1 ຫາ 10 ແຊນຕິແມັດ. ດອກຈະບານໃນຍາມກາງຄືນ ແລະ ມີກິ່ນເໝັ່ນເລັກນ້ອຍ. ກີບດອກມີ 5 ກີບ, ມີລັກສະນະຮ່ຽວຍົ່ນ ແລະ ອາດມີສີເຫຼືອງອ່ອນ ຫຼື ສີແດງມ່ວງ.
ໝາກລິ້ນໄມ້ຈະເກີດຢູ່ສ່ວນປາຍຍອດຄືກັບຊໍ່ດອກ. ໝາກມີລັກສະນະເປັນເສັ້ນຊື່ ຫຼື ຮູບຂອບຂະໜານ, ມີສີນ້ຳຕານເຂັ້ມ, ມີຄວາມຍາວລະຫວ່າງ 40 ຫາ 120 ຊມ., ກວ້າງ 5 ຫາ 9 ຊມ. ແລະ ໜາ ປະມານ 1 ຊມ. ແຕ່ລະໝາກຈະມີແກ່ນສີຂາວຈໍານວນຫຼາຍ ທີ່ມີລັກສະນະຮູບກົມ ແລະ ແບນ, ອອ້ມຮອບດ້ວຍປີກບາງໆຄ້າຍເຈ້ຍ. ແກ່ນມີຂະໜາດປະມານ 4 ຫາ 8 ຊມ. ແລະ ກວ້າງເຖິງ 3 ຫາ 5 ຊມ.
ແຫຼ່ງທີ່ມາ: [1].
ຕົ້ນໝາກລິ້ນໄມ້ ມັກຈະເຕີບໂຕສູງຮອດ 6 ຫາ 10 ມ., ມີເສັ້ນຜ່ານສູນກາງປະມານ 15 ຫາ 20 ຊມ. ເປືອກ ມີສີເທົາປົນສີນໍ້າຕານ.
ໃບປະກອບແບບຂົນນົກຂັ້ນ 2(-4), ໝາຍຄວາມວ່າ ມີໃບຍ່ອຍຫຼາຍໃບທີ່ຈັດລຽງເປັນຮູບຂົນນົກ, ຈັບຢູ່ບໍລິເວນຢູ່ປາຍຍອດຂອງຕົ້ນ ເຮັດໃຫ້ຕົ້ນມີລັກສະນະໂດດເດັ່ນ. ໃບຍາວ 60 ຫາ 130 ຊມ., ໃບຍ່ອຍຮູບສາມຫຼຽມ ຫຼື ຮູບໄຂ່, ຍາວ 5 ຫາ 13 ຊມ. ແລະ ກວ້າງ 3 ຫາ 10 ຊມ., ຜິວລຽບ ແລະ ຈະປ່ຽນສີເປັນສີຟ້າເມື່ອແຫ້ງ, ໂຄນໃບມົນ ຫຼື ຮູບຫົວໃຈ ແລະ ບ້ຽວ, ຂອບລຽບ, ປາຍໃບສັ້ນ ແລະ ແຫຼມ.
ຊໍ່ດອກຍາວຮອດ 40 ຫາ 150 ຊມ. ດອກບານໃນຕອນກາງຄືນ ແລະ ມີກິ່ນເໝັ່ນເລັກນ້ອຍ. ດອກຍ່ອຍມີກ້ານດອກຍາວ 3 ຫາ 7 ຊມ. ກາບດອກສີມ່ວງ, ຮູບລະຄັງ, ຍາວ 2.2 ຫາ 4.5 ຊມ. ແລະ ກວ້າງ 2 ຫາ 3 ຊມ., ຜິວລຽບ ແລະ ມີລັກສະນະເປັນເນື້ອບາງໆ, ແຕ່ຈະກາຍເປັນເນື້ອແຂງເມື່ອໝາກຈະເລີນເຕີບໂຕ, ປາຍແຫຼມ. ກີບດອກສີມ່ວງແດງ, ຫຼອດກີບດອກມີເນື້ອໜາ, ຍາວ 3 ຫາ 9 ຊມ. ແລະ ກວ້າງ 1 ຫາ 1.5 ຊມ., ປາກຫຼອດກີບດອກມີເສັ້ນຜ່ານກາງ 5.5 ຫາ 8 ຊມ., ກີບປາກສ່ວນເທິງແຍກອອກເປັນ 2 ແສກ ແລະ ກີບປາດ້ານລຸ່ມແຍກອອກເປັນ 3 ແສກ ໂດຍກີບດອກຈະມີລັກສະນະໂຄ້ງເລັກນ້ອຍ. ເກສອນຜູ້ (stamens) ຈັບຢູ່ກາງກີບດອກ, ກ້ານເກສອນຍາວປະມານ 4 ຊມ., ຢື່ນອອກມາເລັກໜ້ອຍເໜືອທໍ່ກີບດອກ ແລະ ມີຂົນລະອຽດປົກຄມຢູ່ບໍລິເວນຖານຮອງດອກ. ຖົງລະອອງເກສອນເປັນຮູບຮີຂະໜາດ 8 ຫາ 10 ມມ ແລະ ແຍກອອກຈາກກັນເລັກນ້ອຍ. ຖານຮອງດອກມີຂະໜາດໃຫຍ່, ປາຍແຍກອອກເປັນ 5 ແສກ, ໜາປະມານ 4 ຫາ 5 ມມ., ແລະ ມີເສັ້ນຜ່ານກາງປະມານ 1.5 ຊມ. ເຕົ້າໄຂ່ຍາວຮອດ 5 ຫາ 7 ຊມ., ແລະ ປາຍແຍກອອກເປັນ 2 ແສກ, ມີຂະຫນາດປະມານ 7 x 5 ມມ.
ໝາກເປັນຝັກຊື່ ຫຼື ຮູບຂອບຂະໜານ, ຍາວ 40 ຫາ 120 ຊມ., ກວ້າງ 5 ຫາ 9 ຊມ. ແລະ ໜາປະມານ 1 ຊມ. ໝາກຈະມີເສັ້ນກາງ ແລະ ຂອບທີ່ນູນ. ແກ່ນຮູບກົມ ແລະ ມີປີກບາງໆຄ້າຍເຈ້ຍ ໂດຍມີຂະໜາດກວ້າງ 6 ຫາ 7 ແລະ ກວ້າງ 3.5 ຫາ 4 ຊມ. [2].
ແຫຼ່ງທີ່ມາ: [2]

Native to: Andaman Is, Assam, Bangladesh, Borneo, Cambodia, China South-Central, China Southeast, East Himalaya, India, Jawa, Laos, Lesser Sunda Is., Malaya, Myanmar, Nepal, Philippines, Sri Lanka, Sulawesi, Sumatera, Thailand, Vietnam, West Himalaya. [3]
ມີຖິ່ນກໍາເນີດຢູ່: ເກາະອັນດາມັນ, ອັດສຳ, ບັງກະເທດ, ບໍເນຍວ, ກຳປູເຈຍ, ຈີນພາກກາງຕອນໃຕ້, ຈີນຕອນເອືອງໃຕ້, ພູຜາຫິມະລັຍພາກຕາເວັນອອກ, ອິນເດຍ, ຊາວາ, ລາວ, ໝູ່ເກາະຊຸນດາເໜືອ, ມາເລເຊຍ, ມຽນມາ, ເນປານ, ຟິລິບປິນ, ສີລັງກາ, ສຸລາເວສິ, ສຸມາເຕຣາ, ໄທ, ຫວຽດນາມ, ແລະ ພູຜາຫິມະລັຍພາກຕາເວັນຕົກຂອງອາເຊຍໃຕ້. [3]

Source: [4]
ແຫຼ່ງທີ່ມາ: [4]

ເຂດພູສູງພາກເໜືອຂອງລາວ
ລຽບແມ່ນ້ຳຂອງພາກເໜືອ
ເຂດສາຍພູຫຼວງພາກເໜືອ
ເຂດສາຍພູຫຼວງຕອນລຸ່ມ

ປ່າດົງດິບ
ປ່າແປກ

ພື້ນເມືອງ

ບໍ່ຮຸກຮານ

ມີຄວາມສ່ຽງໜ້ອຍສຸດ

ບໍ່ຖືກລະບຸໃນບັນຊີປະເພດໃດ

ອາຫານ
ພືດເປັນຢາ

ອາຫານ: ຍອດອ່ອນ, ດອກ ແລະ ໝາກລິ້ນໄມ້ ສາມາດນໍາມາຮັບປະທານຄູ່ກັບ ແຈ່ວ, ລາບ ຫຼື ປາແດກ [1]. ໝາກສາມາດນຳມາຕົ້ມ, ດອງ ຫຼື ເພີ່ມໃສ່ໃນອາຫານຫຼາກຫຼາຍປະເພດເພື່ອເພີ່ມລົດຊາດ ແລະ ຄຸນຄ່າທາງໂພຊະນາການ. ໝາກອ່ອນໃຊ້ປີ້ງ,ຈີ່, ຂູດເປືອກຊັ້ນນອກອອກ ແລະ ນຳມາຫັ່ນ, ຊອຍ ແລ້ວນໍາໄປຮັບປະທານຄູ່ກັບແຈວ ຫຼື ສາມາດໃສ່ໃນແກງໄດ້ [7]. ແກ່ນ ສາມາດອົບແຫ້ງ ຫຼື ຕາກແຫ້ງ ແລະ ບົດເປັນແປ້ງເພື່ອເຮັດເຂົ້າໜົມ: ຊາປາຕິ ຫຼື ກິນດິບກໍໄດ້ [8].
ສະໝຸນໄພ: ໃນປະເທດທີ່ລາວ ໝາກ ລິນໄມ້ ຖືກໃຊ້ນຳມາເປັນຢາຂັບຖ່າຍ, ລະງັບອາການເຈັບທ້ອງ, ລົດຄວາມຮ້ອນຂອງຮ່າງກາຍ ແລະ ຜູ້ສູງອາຍຸຮັບປະທານເພື່ອເພີ່ມຄວາມແຂງແຮງໄດ້. ແກ່ນ ນຳມາປະສົມກັບພືດສົດເພື່ອເຮັດເປັນນໍ້າດື່ມຮັກສາ ອາການໄອ, ເຈັບທ້ອງ, ປອດອັກເສບ, ສິວ ແລະ ຕຸ່ມຝີ. ໝາກອ່ອນ, ຮາກ ແລະ ເປືອກທີ່ມີລົດຊາດຂົມ ແມ່ນຖືກໃຊ້ເພື່ອຮັກສາອາການເຈັບໃນລະບົບຍ່ອຍອາຫານ, ບາດແຜ, ໄຟໄໝ້ ແລະ ໄຂ້ມະລາເລຍ. [1]. ຕົ້ນໝາກລິນໄມ້ ມີຄຸນສົມບັດຢາຕ້ານຈຸລິນຊີ, ຕ້ານອັກເສບ, ຕ້ານອາການຂໍ້ອັກເສບ, ຕ້ານມະເຮັງ, ຕ້ານແຜໃນກະເພາະອາຫານ, ບໍາລຸງຮັກສາຕັບ, ຕ້ານໂລກເບົາຫວານ, ຕ້ານອາການທ້ອງເສຍ ແລະຕ້ານອະນຸມູນອິສະ. ສ່ວນປະກອບສໍາຄັນຂອງພືດຄື ສານຟາໂວນອຍ ທີ່ຊ່ວຍໃຫ້ເກີດປະໂຫຍດທາງສຸຂະພາບທີ່ກ່າວມາ [9]. ນອກຈາກນີ້ ຍັງໃຊ້ຮັກສາໂລກຕ່າງໆ ຫຼອດລົມອັກເສບ, ຫອບຫືດ, ເຈັບຄໍ, ກອງສຽງອັກເສບ, ຖອກທ້ອງ, ເຈັບທ້ອງ, ທ້ອງບິດ, ໂລກຕຸ້ມແດງໃນເດັກນ້ອຍ ເປັນຕົ້ນ ແລະ ຍັງເປັນພືດທີ່ມີສັບພະຄຸນໃນການປ້ອງກັນໄວຣັສ SARS-CoV-2 (COVID-19) ໃນຂອງຄົນເຮົາ [10].
ການທາ ແລະ ການຍ້ອມສີ: ເປືອກຂອງໝາກລິ້ນໄມ້ ຍັງໃຫ້ສີເຫຼືອງຂຽວຫາສີນໍ້າຕານອ່ອນ. [1]

ປູກ ແລະ ທຳມະຊາດ

ມັງກອນ
ກຸມພາ
ມີນາ
ເມສາ
ພະຈິກ
ທັນວາ

ຂາຍໃນຕະຫຼາດທ້ອງຖິ່ນ ຫຼື ບໍລິໂພກໃນລະດັບຄົວເຮືອນ ໃນຕະຫຼາດຂອງລາວ ແລະ ພາກຕາເວັນອອກສ່ຽງເໜືອຂອງໄທ. ໝາກຂາຍ 10 ຝັກໃນລາຄາ 0.8 ຫຼຽນ ແຕ່ຖ້າເປັນຕົວເມືອງລາຄາຈະເພີ່ມຂື້ນເປັນ 2.5 ຫຼຽນ. [1]

ການທົດສອບ ແລະ ປັບປຸງດິນ: ພື້ນທີ່ປູກຄວນໄຖພວນດິນລະອຽດ ແລະ ຄວນກຳຈັດຫຍ້າກ່ອນ, ຫຼັງຈາກນັ້ນໃຫ້ຂຸດຂຸມປູກຕາມຂະໜາດທີ່ເໝາະສົມ ຢູ່ໃນລະຫວ່າງ 60 × 60 × 60 ຊມ. ຈັດວາງໃນຮູບແບບສີ່ແຈ, ໄລຍະຫ່າງລະຫວ່າງຂຸ່ມ 2 × 2 ມ. ປະສົມຝຸ່ນຄອກປະມານ 10 ກິໂລກຣາມ ໄນໂຕຣເຈນ 150 ກຣາມ ແລະ ປຸ້ຍຊິງເກິ້ຊຸບເປິ້ຟໍສະເຟດ 250 ກຣາມ ລົງໃສ່ໃນດິນຊັ້ນເທິງ ຫຼັງຈາກນັ້ນນຳເອົາຝຸ່ນລົງໃສ່ແລ້ວຄົນໃຫ້ເຂົ້າກັນລົງໃນຂຸ່ມກ່ອນປູກ. [11].

ເຕັກນິກການປູກ: ກ່ອນການຕຽມພື້ນທີ່ປູກ ເຮົາຄວນຫວ່ານກ້າ ຫຼື ກ້າແກ່ນ ໃນຖົງພລາສະຕິກໃນຊ່ວງເຄີງຫຼັງຂອງເດືອນມີນາ ເພື່ອໃຫ້ກ້າເບ້ຍໄດ້ເຕີບໂຕ, ໃນຖົງພລາສະຕິກຄວນໃສ່ດິນທີ່ບຸນຈຸດິນທີ່ມິຄຸນນະພາບດີ ແລະ ປະສົມກັບຝຸ່ນຄອກທີ່ສາມາດຍ່ອຍສະລາຍໄດ້ດີ ໃນອັດສ່ວນ 2/1 ຫຼັງຈາກທີ່ກ້າໄດ້ເລີ່ມເຕີບໂຕອອກງອກແລ້ວ, ຄວນ ໃຫ້ນໍ້າຢ່າງສະໝ່ຳສະເໝີເພື່ອຮັກສາລະດັບຄວາມຊຸ່ມທີ່ເໝາະສົມ. ກ່ອນປູກຄວນແຊ່ແກ່ນໃນນໍ້າໃຫ້ໄດ້ຢ່າງນ້ອຍ 12 ຊົ່ວໂມງ ເພື່ອໃຫ້ເກີດອັດຕາການງອກທີ່ດີຂຶ້ນ. [11]
ການຍ້າຍປູກ: ການຍ້າຍປູກໃນໜານແທ້ ຈະຕ້ອງໄດ້ເລີ່ມໃນຕົ້ນອາທິດທຳອິດຂອງເດືອນ ກໍລະກົດ (ເມື່ອຮອດຍາມຝົນຕົກ) ໃນໄລຍະຫ່າງການປູກລະຫວ່າງຕົ້ນທີ່ເໝາະສົມແມ່ນ 2×2 ມ. ໂດຍໄລຍະນີ້ແມ່ນຈະປູກໄດ້ຈໍານວນຫຼາຍ ປະມານ 2500 ຕົ້ນຕໍ່ແຮັກຕາ, ການຊັບຊ້ອນໃນການປູກແມ່ນໃນຊ່ວງເດືອນ ກັນຍາ. [11]

ການໃຫ້ນ້ຳ: ໃນປີທຳອິດ ການໃຫ້ນ້ຳດ້ວຍຊົນລະປະທານ ຢ່າງໜ້ອຍ ຄວນໃຫ້ປະມານ 6 ຫາ 8 ຄັ້ງ, ແຕ່ຄວນໃຫ້ນ້ຳຕະຫລອດໃນຊ່ວງເດືອນທີ່ມີລະດູຮ້ອນ (ໃຫ້ທຸກໆ 7–10 ຕໍ່ມື້) ເພື່ອຈະໄດ້ຮັບຜົນຜະລິດສູງ. ວິທີການໃຊ້ຊົນລະປະທານທີ່ດີທີ່ສຸດແມ່ນການໃຊ້ວິທີ່ປ່ອຍນ້ຳໃຫ້ໄລ່ອ້ອມຮອບຕົ້ນໄມ້ [11].

ການກຳຈັດສັດຕູພືດ: ພືດຊະນິດນີ້ ຍັງບໍ່ມີການລາຍງານເວົ້າເຖິງໂລກ ແລະ ການລະບາດຂອງພະຍາດໃນດິນເທື່ອ. ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ແມງໄມ້ ຫຼື ໜອນທີ່ກິນໃບມີ: ແມງໄມ້ ບິຮາ (Diacrisia obliqua) ແລະ ຕັກແຕນ, ມັນໄດ້ສ້າງຄວາມເສຍຫາຍໃຫ້ກັບໃບຂອງລິນໄມ້ ໃນຊ່ວລະດູຝົນ. ນອກຈາກນີ້, ປວກຍັງເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມເສຍຫາຍຢ່າງຮ້າຍແຮງຕໍ່ເປືອກ, ຮາກ, ພືດທີ່ປູກໃນພື້ນດິນແຫ້ງແລ້ງ. ແມງໄມ້ເຫຼົ່ານີ້ ສາມາດຄວບຄຸມ ພວກມັນໄດ້ໂດຍການໃຊ້ ສີດສານ Endosulphan 30 EC ອັດຕາ 0.03% ໃນນໍ້າ ຈຳນວນ 2 ຄັ້ງ ພາຍຫຼັງທຸກໆ 15 ມື້ ໃນກໍລະນີທີ່ເຫັນພວກມັນທຳລາຍພືດທີ່ກໍາລັງປູກ [11].

ເວລາເກັບກ່ຽວທີ່ເໝາະສົມ: ຕົ້ນໝາກລິນໄມ້ ຈະເລີ່ມອອກດອກ ແລະ ໃຫ້ໝາກ ຫຼັງຈາກປູກໄດ້ 3 ປີ, ໂດຍແກ່ນມັນ ສາມາດນໍາໃຊ້ໄດ້ຕັ້ງແຕ່ການໃຫ້ໝາກ ໃນຄັ້ງທຳອິດ. ໝາກລິນໄມ້ ຈະໃຊ້ເວລາປະມານ 3-5 ເດືອນໃນການຈະເລີນເຕີບໂຕ. ສ່ວນເປືອກຮາກຈະຖືກເກັບກ່ຽວໂດຍການຂຸດຕົ້ນອອກຈາກດິນ ຫຼັງຈາກປູກໄດ້ 6-8 ປີ, ເຊິ່ງສາມາດເຮັດໄດ້ໃນເດືອນຕຸລາຄົບຫາເດືອນທັນວາ [11].
ການຈັດການ ແລະ ການເກັບຮັກສາຫຼັງການເກັບກ່ຽວ: ຂຸດດິນອ້ອມຮອບໆຕົ້ນໄມ້ ແລ້ວເຕີມນໍ້າໃສ່ລົງໄປໃນຂຸມ ເພື່ອຊ່ວຍໃນການຂຸດຮາກເຮັດໄດ້ງ່າຍຂຶ້ນ. ຫຼັງຈາກຂຸດຕົ້ນອອກແລ້ວ, ໃຫ້ທຳຄວາມສະອາດຮາກໃຫ້ລະອຽດ. ຈາກນັ້ນ, ປອກເປືອກ, ຮາກອອກ ແລ້ວຫັ່ນຮາກເປັນອັນນ້ອຍໆ, ແລ້ວນໍາໄປຕາກໃນຮົ່ມ ເພື່ອລົດລະດັບຄວາມຊຸ່ມຊື່ນໃຫ້ຫຼາຍກວ່າ 12%. ຫຼັງຈາກທີ່ຕາກແຫ້ງແລ້ວ ແມ່ນເກັບໄວ້ໃນຖົງທີ່ປ້ອງກັນຄວາມຊື່ນ [11].

ການຈັດການຄວາມຍືນຍົງສໍາລັບ ຕົ້ນໝາກລິນໄມ້ ເປັນສິ່ງສໍາຄັນສໍາລັບຄວາມຍືນຍົງໄລຍະຍາວ. ພືດນີ້ໄດ້ປະສົບໄພກັບບັນຫາໄພຄຸກຄາມ ທາງດ້ານການສູນເສຍແຫລ່ງທີ່ຢູ່ອາໄສ, ການຕັດໄມ້ທໍາລາຍປ່າ ແລະການນຳໃຊ້ປະໂຫຍດເກີນຂອບເຂດໃນບາງຂົງເຂດ, ເຖິງແມ່ນວ່າບໍ່ໄດ້ຈັດເຂົ້າເປັນພືດໃກ້ສູນພັນ ໃນລະດັບໂລກ. ແຕ່ການປະຕິບັດແບບຍືນຍົງສາມາດຊ່ວຍອະນຸລັກພືດນີ້ໄດ້, ດັ່ງນີ້:
• ສົ່ງເສີມການປູກ: ການສົ່ງເສີມການປູກ ຕົ້ນໝາກລິນໄມ້ ໃນລະບົບກະເສດ ສາມາດລົດຄວາມກົດດັນຕໍ່ພືດທີ່ຂຶ້ນເອງຕາມທໍາມະຊາດໄດ້.
• ເຂດຄຸ້ມຄອງ: ການຈັດຕັ້ງພື້ນທີ່ຄຸ້ມຄອງບໍລິເວນທີ່ພືດຂຶ້ນເອງໄດ້ ຈະຊ່ວຍປົກປ້ອງສິ່ງແວດລ້ອມຂອງມັນ ແລະ ສົ່ງເສີມຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະນາໆພັນ.
• ຄວບຄຸ້ມຄອງການເກັບກ່ຽວ: ການກຳນົດລະບຽບຂໍ້ກໍານົດກົດໝາຍໃນການເກັບກ່ຽວ ໝາກລິນໄມ້ ຈະຊ່ວຍປ້ອງກັນການນຳໃຊ້ປະໂຫຍດຫຼາຍເກີນໄປ ແລະ ຮັກສາຄວາມມີຢູ່ຂອງພືດໃຫ້ກັບຄົນລຸ້ນນຫລັງຕໍ່ໄປ.
• ການຄົ້ນຄ້ວາແລະສົ່ງເສີມຄວາມຮູ້: ການຄົ້ນຄ້ວາກ່ຽວກັບວິທີການຂະຫຍາຍພັນ, ຄວາມຈໍາເປັນທາງສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ພື້ນທີ່ເໝາະສົມສໍາລັບການປູກ ຈະຊ່ວຍສົ່ງເສີມການປະກອບທີ່ຍືນຍົງ. ນອກຈາກນັ້ນ, ໂຄງການເພີ່ມຄວາມຮູ້ ສາມາດໃຫ້ຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບຄວາມສໍາຄັນຂອງການອະນຸຮັກ ໝາກລິນໄມ້ ໃຫ້ ແກ່ຊຸມຊົນໃນທ້ອງຖິ່ນ.
ການຈັດການທີ່ຍືນຍົງຂອງ ໝາກລິນໄມ້ ບໍ່ແມ່ນພຽງແຕ່ຊ່ອຍຮັກສາຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະນາໆພັນ, ແຕ່ຍັງສ້າງໂອກາດທາງເສດຖະກິດໃຫ້ແກ່ຊຸມຊົນທ້ອງຖິ່ນໂດຍການໃຊ້ປະໂຫຍດຈາກພືດທີ່ມີຄ່າຊະນິດນີ້ ຢ່າງຮັບຜິດຊອບ. [6]

ໄພຄຸກຄາມ:ໄພຄຸກຄາມຕໍ່ການຈະເລີນເຕີບໂຕຂອງ ໝາກລິນໄມ້ ຊະນິດນີ້ ຄືການເຕີບໂຕທີ່ຊ້າ ແລະ ຮາກທີ່ຖືກຕັດອອກຈາກຕົ້ນ. ນອກຈາກນີ້, ຕົ້ນໄມ້ຍັງປະເຊີນກັບໄພຄຸກຄາມຈາກການຂະຫຍາຍຕົວຂອງການສ້າງເມືອງ ແລະ ກະເສດກະສິກຳ [5].

ສະຖານະພາບຂອງປະຊາກອນ ແລະ ມີແນວໂນ້ມໃນສ່ວນທີ່ເຫຼືອຂອງພື້ນທີ່, ແຕ່ການແຜ່ກະຈາຍຍັງບໍ່ທັນມີຂໍ້ມູນເທື່ອ [5].

N/A

Stem of Oroxylum indicum. [1] iNaturalist [Online]. Uploaded on 17 February 2020 by Siddarth Ma-chado. Available: https://www.inaturalist.org/observations/38716561. [Accessed: 15 January 2025].
Leaf of Oroxylum indicum. [2] iNaturalist [Online]. Uploaded on July 2024 by Endless Wonderer.
Available: https://www.inaturalist.org/observations/229498341. [Ac-cessed: 15 January 2025].
Inflorescence and flower boom. [3] iNaturalist [Online]. Uploaded on 18 August 2024 by Manav. Availa-ble: https://www.inaturalist.org/observations/236407830. [Accessed: 15 January 2025].
Fruit of Oroxylum indicum. [4] iNaturalist [Online]. Uploaded on 19 February 2024 by Mike Morri-son. Available: https://www.inaturalist.org/observations/199738611. [Accessed: 15 January 2025].
Seed. [5] iNaturalist [Online]. Uploaded on 20 May 2024 by hasenzahn. Availa-ble: https://www.inaturalist.org/observations/217084120. [Accessed: 15 January 2025].

[1] "Non-timber forest products (NTFPs): Snapshot of emerging definitions," Phakhaolao, 2024. [Online]. Available: https://phakhaolao.la/wp-content/uploads/2024/11/100_NTFPs.pdf. [Ac-cessed: Jan. 14, 2025].
[2] "Flora of North America @ efloras.org," eFloras, 2024. [Online]. Available: http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200021430. [Accessed: Jan.14, 2025].
[3] Plants of the world Online [Online]. Royal Botanic Gar-dens, Kew. Availa-ble:https://powo.scence.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:110175-1. [Accessed: Sep. 25, 2024]
[4] "Species Profile: [Species Name]," GBIF, 2024. [Online]. Available: https://www.gbif.org/species/7414934. [Accessed: Jan. 14, 2025].
[5] IUCN. (2024, September 25). IUCN red list. Retrieved from IUCN red list web site: https://www.iucnredlist.org/species/117894673/117894699
[6] S. Kuma, N. Srivastava, M. Nahar, V. Kumar, A. Patil, et al., A Comprehensive Review Study on Ecological Landscape of Oroxylum indicum, African Journal Of Biological Sciences, vol. 6, pp. 143-158, July 2024.
[7] iNaturalist [Online]. Available: https://www.inaturalist.org/taxa/347930-Oroxylum-indicum. [Accessed: 25 September 2024]
[8] PURDUE [Online]. Available: https://www.purdue.edu/hla/sites/famine-foods/famine_food/oroxylum-indicum/. [Accessed: 25 September 2024]
[9] B. Dinda, I. SilSarma, M. Dinda, P. Rudrapaul., Oroxylum indicum (L.) Kurz, an important Asian traditional medicine: From traditional uses to scientific data for its commercial exploitation, Journal of Ethnophar-macology, vol. 161, pp. 255-278, December 2014
[10] K. Rathod, Ram Mayur L, R. Jaliya, R. Dhaka, S. Jha & B. S. Desai.,
Oroxylum indicum: Ethnobotany, phytochemistry and therapeutic uses, The Pharma Innovation Jour-nal, vol. 11, pp. 200-203, December 2021.
[11] ECHARAK [Online]. Available:
https://echarak.in/echarak/templates/Operculina%20turpethum%20%20%28Linn.%29%20Silva-Manso..pdf. [Accessed: 25 September 2024]

,