ໄທ: ຜົມດານ, ພາດານ, ຫຍ້າລຶກລືນ, ຫຍ້າລັກລືນ, ຫຍ້າເລັນເຄັດ, ເລັບໝື່ນນ້ອຍ, ເລັບມືນນ້ອຍ, ເລັບມື່ນນ້ອຍ, ຊຸມເຫັດຄວາຍ, ຊຸມເຫັດເຂົາຄວາຍ, ຊຸມເຫັດຍາ, ຊຸມເຫັດນ້ອຍ ແລະ ເລັບມື້ນນ້ອຍ. ອັງກິດ: Ring worm plant, Foetid Cassia, Wild senna ແລະ Sickle senna. ຝຣັ້່ງ: Fausse pistache. ຈີນ: 郭梦, 怀赛, 决明子 ແລະ 贾明志.

Cassia borneensis Miq.
Cassia gallinaria Collad.
Cassia numilis Collad.
Cassia tora L.
Cassia tora var. borneensis (Miq.) Miq.
Emelista tora Britton & Rose

Fabaceae

ຈັດເປັນໄມ້ຟຸ່ມຂະໜາດນ້ອຍ, ມີອາຍຸ 1 ປີ. ລຳຕົ້ນສູງ 0,3-1,3 ມ, ມີເສັ້ນຜ່າສູນກາງຂອງລຳຕົ້ນ 12,3-17,4 ຊມ, ແຕກກິ່ງກ້ານສາຂາຈຳນວນຫຼາຍ, ສີຂຽວປົນສີນ້ຳຕານແດງ, ລຳຕົ້ນ ແລະ ກິ່ງອ່ອນມີຂົນອ່ອນນຸ້ມປົກຄຸມຢ່າງໜາແໜ້ນ. ໃບປະສົມຂັ້ນໜຶ່ງແບບຂົນນົກປາຍຄູ່, ອອກຮຽງສະຫຼັບ. ໃບຍ່ອຍມີ 3 ຄູ່, ອອກຮຽງກົງກັນຂ້າມ, ຮູບໄຂ່ປີ້ນ, ກ້ວາງ 2.19-2.69 ຊມ, ຍາວ 4.27-5.17 ຊມ, ຜິວໃບເປັນສີຂຽວເຂັ້ມ, ຜິວໃບດ້ານເທິງລຽບ, ຜິວໃບດ້ານລຸ່ມມີຂົນອ່ອນນຸ້ມກະຈາຍຢູ່ທົ່ວຢ່າງໜາແໜ້ນ. ກ້ານໃບມີຮ່ອງເລິກ, ຍາວ 2.71-3.99 ຊມ, ບໍ່ມີຂົນ. ຫູໃບມີ 2 ອັນ, ຮູບເຂັມ, ຍາວ 0.5-1 ຊມ. ຊໍ່ດອກແບບກະຈະ, ອອກຕາມງ່າມ ແລະ ປາຍຍອດ, ຍາວ 2.71-4.03 ຊມ. ດອກຍ່ອຍມີ 2-4 ດອກ, ສີເຫຼືອງສົດ. ກາບດອກມີ 5 ອັນ, ສີຂຽວ. ກີບດອກມີ 5 ກີບ, ຮູບໄຂ່ ຫຼື ຮູບບ່ວງ. ເກສອນເພດຜູ້ມີ 10 ອັນ, ບໍ່ສະເໝີກັນ. ເຕົ້າໄຂ່ມີ 1 ອັນ, ຮູບແຖບໂຄ້ງງໍເລັກນ້ອຍ, ມີຂົນປົກຄຸມຢ່າງໜາແໜ້ນ, ປາຍຮວງຮັບເປັນຕຸມສັ້ນ. ໝາກເປັນຝັກໂຄ້ງເລັກນ້ອຍ, ຍາວ 15-24 ຊມ, ມີຂະໜາດເສັ້ນຜ່າສູນກາງ 4-6 ມມ, ແລະ ປົກຄຸມໄປດ້ວຍຂົນອ່ອນນຸ້ມສັ້ນໆ. ແກ່ນມີ 20-40 ແກ່ນ, ກ້ວາງ 2-3 ມມ, ຍາວ 3-6 ມມ, ສີນ້ຳຕານເຫຼືອງ, ສີນ້ຳຕານ ຫຼື ສີຂຽວອົມເທົາ, ຜິວລຽບເປັນເງົາມັນ, ໜ້າຕັດເປັນຮູບສີ່ຫຼ່ຽມ.

N/A

N/A

N/A

N/A

N/A

ອາຫານ
ພືດເປັນຢາ

ເປັນອາຫານ:

• ໃບ ແລະ ຍອດອ່ອນ: ສາມາດນຳມາລວກກິນກັບແຈ່ວໄດ້ ຫຼື ນຳມາເຮັດແກງ.

ສັບພະຄຸນ:

• ຮາກ: ເປັນຢາບຳລຸງປະສາດ (ຮາກ ແລະ ໃບ), ໃຊ້ຄູ່ກັບຫຍ້າຂັດແກ້ໄຂ້, ແກ້ອາການເຈັບຫົວ ແລະ ແກ້ພະຍາດໄຂ້ຂຶ້ນຊັກ, ເປັນຢາລະບາຍ (ຮາກ, ຕົ້ນ), ຂັບພະຍາດພິດ (ຮາກ, ແກ່ນ), ຮາກປະສົມກັບນ້ຳປູນໃສແລ້ວນຳມາພອກບໍລິເວນເປັນກາກ, ນຳມາບົດປະສົມກັບໝາກນາວຊ່ວຍຮັກສາພະຍາດງູກັດ ແລະ ເຮື້ອນກວາງ.
• ຕົ້ນ: ເປັນຢາຮັກສາພະຍາດຜິວໜັງ.
• ໃບ: ແກ້ອາການນອນບໍ່ຫຼັບ, ຊ່ວຍຫຼຸດຄວາມດັນເລືອດ, ແກ້ໄຂ້ມາລາເຣຍ, ໃຊ້ຂັບພະຍາດພິດສຳລັບເດັກທີ່ມີອາການຜິດປົກກະຕິໃນລຳໄສ້, ເປັນຢາຂັບປັດສະວະ, ຊ່ວຍຂັບນ້ຳຢາງເຫຼືອງ, ຕົ້ມຄ້ຽວກັບນ້ຳມັນອິ່ມຕົວທາຮັກສາແຜຊຳເຮື້ອ, ຕຳໃຫ້ລະອຽດປົນກັບເຫຼົ້າຮັກສາຂີ້ກາກຂີ້ເກື້ອນ, ແກ້ຫິດ, ຜື່ນຄັນ, ຕຳພອກເພື່ອເລັງໃຫ້ຫົວຝີອອກໄວ, ໃບສົດໃຊ້ເປັນຢາພອກຮັກສາພະຍາດເກົ້າ, ຮັກສາອາການເຈັບຂໍ້, ເຈັບຂາ ແລະ ກົ້ນ.
• ໝາກ: ຊ່ວຍບຳລຸງຫົວໃຈ, ຮັກສາອາການຝົກຊ້ຳ ແລະ ບວມ.
• ແກ່ນ: ອອກລິດຕໍ່ຕັບ ແລະ ໝາກໄຂ່ຫຼັງ, ຊ່ວຍເຮັດໃຫ້ເລືອດເຢັນ, ບຳລຸງທາດໃນຮ່າງກາຍ, ນຳມາຂົ້ວຊົງນ້ຳດື່ມບຳລຸງປະສາດ, ລະງັບປະສາດ,​ ເຮັດໃຫ້ນອນຫຼັບງ່າຍ, ຢາກນອນ, ບຳລຸງກຳລັງ, ບຳລຸງຫົວໃຈເຮັດໃຫ້ຫົວໃຈຊຸ່ມຊື່ນ, ຮັກສາກະໄສ, ຮັກສາຕານເຕັ້ນໃນເດັກ, ເປັນຢາຫຼຸດຄວາມດັນ, ຫຼຸດອາການຕາບວມແດງ, ຕາມົວ, ຕາຟາງ, ໃຊ້ຄູ່ກັບຫຍ້າຂັດແກ້ໄຂ້, ແກ້ອາການເຈັບຫົວ ແລະ ພະຍາດໄຂ້ຂຶ້ນຊັກ ແລະ ເປັນຢາລະບາຍ, ແກ້ອາການທ້ອງຜູກ, ແກ້ອາການທ້ອງບວມນ້ຳ, ຂັບປັດສະວະພິການ ແລະ ຂັບອາຈົມ, ຊົງດື່ມເປັນຢາແກ້ຕັບອັກເສບ, ຕັບແຂງ, ໃຊ້ເປັນຢາຂັບຄວາມຮ້ອນ, ຂັບລົມໃນຕັບ, ນຳມາບົດກັບນ້ຳມັນພືດຮັກສາພະຍາດຜິວໜັງ, ທາແກ້ຫິດ, ກາກເກື້ອນ, ຂ້າຫິດເຫົາ ແລະ ເຊື້ຶອຣາ.
• ທັງຕົ້ນ: ຊ່ວຍເຮັດໃຫ້ຕາສະຫວ່າງ, ຕົ້ມດື່ມຮັກສາໄຂ້ຫວັດ, ໄຂ້ຫວັດໃຫຍ່, ແກ້ອາການໄອ, ຂັບເສມຫະ, ແກ້ຫືດ, ເປັນຢາລະບາຍ, ເປັນຢາຂັບພະຍາດພິດໃນທ້ອງ, ຂັບພະຍາດໄສ້ເດືອນ, ຊ່ວຍກ່ອມຕັບ ແລະ ຮັກສາພະຍາດຄຸດທະລາດ.

ຄຸນປະໂຫຍດ: 

• ຍອດ ແລະ ໃບ: ເປັນແຫຼ່ງອາຫານສັດຕາມທຳມະຊາດ.
• ແກ່ນ:​ໃຫ້ສີຟ້າໃຊ້ສຳລັບການຍ້ອມສີຜ້າ.
• ຫາກສັດລ້ຽງມີການອັກເສບຕາຊຳເຮື້ອ ແລະ ທ້ອງຜູກ ໂດຍນຳແກ່ນມາບົດປັນຜົງປະສົມກັບນ້ຳໃຫ້ສັດກິນ.

ຄຸນຄ່າທາງດ້ານໂພສະນາການ: ໂປຣຕີນ 13.29%, ເສັ້ນໄຍອາຫານ 22.2%, ໄຂມັນ 1.69%, ຄາໂບໄຮເດັຣດ 48.54%, ກາກອາຫານ 14.28%, ເສັ້ນໄຍ ADF 24.51%, NDF 36.41% ແລະ ລິກນິນ 4.45%.

ຂໍ້ມູນທາງວິທະຍາສາດ:

• ທັງຕົ້ນ: ພົບສານ -glucose, Myricyl alcohol, -mannitol, -sitosterol, tannins ແລະ ກາກອາຫານທັງໝົດ 10.5%.
• ຮາກ: ພົບສານ leucopelargonidin-3-O-α-l-rhamonpyranoside 1,3,5-trihydroxy-6,7- dimethoxy-2-methyanthrauinone, -sitosterol ແລະ myricyl alcohol.
• ໃບ: ພົບສານ Sennosides ລວມທັງໝົດ 0.14%, chrysophanic acid, emodin, kaenpferol-3-diglucoside, rhein caboxylic derivatives 0.11%, 1, 68, -trihydroxy-3 methyl anthraquinone.
• ດອກ: ພົບສານ Kaempferol glycoside.
• ແກ່ນ: ພົບວ່າມີສານໃນກຸ່ມ anthraquinone glycoside ເຊັນ: alaternin, aloe-emodin, aloe-emodin monoglucoside, aurantio-obtusin, cassiaside, chrysophanol, chrysophanol anthrone, chruysophanol anthrone, chryso-obrusin, chryso-obtusin 1-desmethylchryso-obtusin, chrysophanic acid-9-anthrone, emodin, emodin anthronophanol-l-l-β-gentionbioside aurantio-obtusinnorrubrofusarin glucoaerantion-obrusin, emodin chrysarobin, emodin glycoside chrysophanic acid-9-anthrone chryhydroxyanthracene derivatives, gluco-obtusifolin, obtusin 1-desmethylaurantio-obtusin, obtusin rubrofusarin, nor-Rubaofurasin, physcion diglucoside, physicone, toralactone, toralactone β-sitosterol, torachryson, torachrysone, rhein, rubrofusarin-gentiobioside, rubrofusarin-6-β-gentiobioside, ວິຕາມິນເອ, ໂປຣຕີນ, ໄຂມັນ ແລະ ນ້ຳມັນ. ສ່ວນນ້ຳມັນຈາກແກ່ນພົບສານ linoleic acid, oleic acid, palmitic acid ແລະ stearic acid.
• ສານທີ່ສັດກັດດ້ວຍເຫຼົ້າສາມາດຂ້າເຊື້ອຈຳພວກ Bacillus, Diphtheria, Escherichin coli, Stdaphylococcus, ພວກໄທຟອຍ ແລະ ຈຳພວກພາຣາໄທຟອຍ.
• ສານສະກັດດ້ວຍເຫຼົ້າຈາກທັງຕົ້ນສາມາດຂ້າເຊື້ອໄວຣັສ: Vaccinia virus ແລະ Ranikhet disease virus.
• ໃບອການມີກົດ chrysophanic acid 9 inthrone ທີສາມາດຂ້າເຊື້ອຣາທີ່ເຮັດໃຫ້ເກີດພະຍາດຜິວຫນັງ ເຊັນ: Trichophyton rubrum,Trichophyton mentagrophytes, Microsporum canis, Microsporum gypsum  ແລະເຊື້ອ Geotrichum candidum.

ຂໍ້ຄວນລະວັງ: 

• ການໃຊ້ແກ່ນເປັນສະໝູນໄພອາດເຮັດໃຫ້ເກີດຜົນຂ້າງຄຽງຄືເຫງົານອນ.
• ສຳລັບຜູ້ທີ່ມີທາດອ່ອນອາດເຮັດໃຫ້ຖອກທ້ອງໄດ້ງ່າຍ ຫຼື ຜູ້ທີ່ມີອາການຖອກທ້ອງບໍ່ຄວນໃຊ້ຢາສະໝູນໄພຊະນິດນີ້.
• ສຳລັບຜູ້ທີ່ມີໝາກໄຂ່ຫຼັງບໍປົກກະຕິ ຫຼື ເປັນພະຍາດກ່ຽວກັບໝາກໄຂ່ຫຼັງຫ້າມໃຊ້ສະໝູນໄພຊະນິດນີ້.
• ການໃຊ້ແກ່ນຫຍ້າຫຼັບມືນບໍ່ຄວນໃຊ້ຕິດຕໍ່ກັນເປັນເວລາດົນເພາະອາດຈະເຮັດໃຫ້ຕາມົວໄດ້.
• ການໃຊ້ແກ່ນເປັນສະໝູນໄພໃນປະລິມານທີ່ສູງເກີນໄປອາດເຮັດໃຫ້ໝາກໄຂຫຼັງອັກເສບ ແລະ ເຮັດໃຫ້ຖອກທ້ອງໄດ້.
• ການໃຊ້ສະໝູນໄພຊະນິດນີ້ຄວນລະມັດລະວັງໃນການນຳມາໃຊ້ກັບເດັກນ້ອຍ, ຜູ້ຍິງຖືພາ ແລະ ຜູ້ຍີງທີ່ເປັນພະຍາດລຳໄສ້.

N/A

N/A

N/A

N/A

Pawar, H.A., Lalitha, K.G. (2015). Extraction, Characterization, and Molecular Weight
Determination of Senna tora (L.) Seed Polysaccharide. International Journal of Biomaterials.
Deshpande, H.A., R. Bhalsing, S. (2013). Recent advances in the phytochemistry of some medicinally important cassia species: A review. Int. J. Pharm. Med. & Bio. Sc. 2(3): 2278–5221.
Padumanonda, T., Johns, J., Sangkasat, A., Tiyaworanant, S. (2014). Determination of melatonin content in traditional Thai herbal remedies used as sleeping aids. Padumanonda et al. DARU Journal of Pharmaceutical Sciences, 22:6.
Essiett, U.A., Bassey, I.E. (2013). Comparative Phytochemical Screening and Nutritional Potentials of the Flowers (petals) of Senna alata (l) roxb, Senna hirsuta (l.) Irwin and barneby, and Senna obtusifolia (l.) Irwin and barneby (fabaceae). Journal of Applied Pharmaceutical Science Vol. 3 (08): 097-101.