Zingiberaceae

ເປັນເຫງົ້າເລືອຕາມພື້ນດິນ, ສູງ 1 ມ, ກ້ຽງ. ເຫງົ້າ ໜາປະມານ 6-7 ມມ, ສີຂາວປົນສີບົວ ຫຼື ສີແດງປົນສີນ້ຳຕານ, ຢູ່ເລີກຈາກໜ້າດິນປະມານ 10 ຊມ. ໄລຍະຫ່າງລະຫວ່າງຕົ້ນ 20-35 ຊມ. ກາບຫຸ້ມເຫງົ້າເປັນຮູບສາມຫຼ່ຽມ ຫຼື ຮູບໄຂ່, 1-2 x 1-1.5 ຊມ, ສີແດງປົນສີນ້ຳຕານ, ດ້ານນອກເປັນລາຍ, ປາຍແຫຼມ. ລຳຕົ້ນມີໃບ 6-9 ໃບຕໍ່ຕົ້ນ, ໃບນ້ອຍໄປຫາປາຍ, ລຳຕົ້ນມີກົກໜາ 1 ຊມ, ສີຂາວປົນສີບົວເມື່ອຍັງອ່ອນເປັນສີຂຽວ, ເປັນລາຍ. ລີ້ນໃບ ຮູບໄຂ່ ຂະໜາດຍາວ 2-5 ມມ, ປາຍວ້ຳ ຫຼື ແຍກເປັນແສກ. ກ້ານໃບຍາວ 4 ຊມ, ເປັນຮ່ອງກາງເຄີ່ງ, ສີຂຽວ. ແຜ່ນໃບຮູບຂອບຂະໜານ, ໃບກົກເປັນຮູບຮີ, ຂະໜາດ 20-40 x 5-10 ຊມ, ດ້ານລຸ່ມສີຂຽວຈາງ, ໂຄນໃບຮູບຫຼີ້ມ, ປາຍໃບຮຽວແຫຼມ, ຂອບໃບມີຂົນສັ້ນໆ. ເສັ້ນກ່າງກາງໃບນູນຂື້ນດ້ານລຸ່ມ, ເສັ້ນຂະແໜງໃບເປັນເງົາ. ຊໍ່ດອກເກິດຈາກເຫງົ້າໃຕ້ດີນ ຫຼື ໃກ້ກັບກົກ. ກາບຫຸ້ມເປັນຮູບ ສາມຫ່ຼຽມ, ກາບລຸ່ມມີຂະໜາດ 5 x 10 ມມ, ແລະ ກາບດ້ານເທີງເປັນຮູບໃບຫອກ ຂະໜາດ 2-4 x 1-2 ຊມ, ສີແດງ ຫຼື ສີບົວ, ເປັນລາຍຊາ, ປາຍແຫຼມ ຫຼື ຮູບເຮືອຍມີຕີ່ງສັ້ນໆ, ສ່ວນພວງດອກຮູບຮີ, ຈຸດປາຍ ຂະໜາດ 4-6 x 2-3 ຊມ. ໃບປະດັບ ຮູບໃບຫອກຂະໜາດ 3-4 x 1-1.5 ຊມ, ສີຂາວ ຫຼື ສີແດງປົນສີຂາວ, ບາງຄັ້ງອອກສີບົວປົນສີຂາວ, ບາງຄ້າຍເຈ້ຍ, ຊາ, ປາຍແຫຼມ. ໃບປະດັບຍ່ອຍ ເປັນຫຼອດຍາວປະມານ 1 ຊມ, ມີສອງແສກຢູ່ປາຍ, ສີຂາວ, ເປັນແຜ່ນນ້ອຍໆບາງໆ, ຫຼອດ ຍາວປະມານ 6 ມມ, ແສກປາຍຍາວປະມານ 4 ມມ, ປາຍແຫຼມ. ກາບດອກເປັນຫຼອດ ມີສາມແສກຢູ່ປາຍ, ສີຂາວ, ເປັນແຜ່ນບາງໆ, ຫຼອດຍາວ 2 ຊມ, ແສກປາຍຍາວ 1 ຊມ, ປາຍໂຄງກົມ. ກີບດອກຍາວປະມານ 6 ຊມ, ສີຂາວ, ຫຼອດດອກຍາວ 3 ຊມ, ດ້ານໃນມີຂົນຍາບຍາວ ຫຼື ເປັນຕຸ່ມໆ ກັບຂົນສີຂາວ. ກີບດອກດ້ານຂາວເປັນຮູບຂອບຂະໜານ ຂະໜາດ 2.5-3 x 0.6-0.8 ຊມ, ປາຍໂຄງກົມບໍ່ມີເດືອຍ. ກີບດອກເທີງເປັນຮິບຂອບຂະໜານ ຂະໜາດ 2.5-3 x 0.8-1 ຊມ, ປາຍໂຄງມົນມີເດືອຍສັ້ນໆປະມານ 2 ມມ. ກີບປາກຂະໜາດ 3-4 x 2-3 ຊມ, ສີຂາວ, ສີບົວ ຫຼື ສີແດງທີ່ກົກ, ກາງເປັນສີເຫຼືອງເປັນເສັ້ນໄປຫາຂອບກີບ, ເປັນແຜ່ນບາງໆ. ກ້ຽງ. ເກສອນຜູ້ທີ່ເປັນໜັນ ຮູບໄຂ່ ເຖີງ ຮູບໃບຫອກ ຍາວປະມານ 5 ມມ, ສີຂາວ. ເກສອນເພດຜູ້ ແປ ຂະໜາດ 8-10 x 2 ມມ, ຖົງລະອອງເກສອນຍາວປະມານ 14-15 ຊມ, ສີຂາວ, ເດືອຍຂອງຖົງລະອອງເກສອນເປັນແຜ່ນສີຂາວບາງໆ. ຮ່ວງຮອງຮັບລະອອງເກສອນເປັນຮູບຖ້ວຍ, ມີຂົນສີຂາວ. ເຕົ້າໄຂ່ມົນກົມ, ກ້ານສັ້ນໆໜາປະມານ 5 ຊມ, ມີຈຸດຢູ່ດ້ານເທີງ. ໄຂ່ກົມມີປະມານ 15 ໄຂ່ຕໍ່ຫ້ອງ. ພວງໝາກ ກ້ານຮຽວຍາວ 15 ຊມ, ພວງມົນກົມ. ໝາກກົມ, ໜາປະມານ 1-1.6 ຊມ, ເປັນສີດຳອົມສີເທົາ, ເປັນປີກສັ້ນໆ, ກ້ຽງ, ກ້ານໝາກສັ້ນໆ. ແກ່ນກົມມີເຍື້ອບາງໆຫຸ້ມຢູ່ ໜາປະມານ 5 ມມ, ສີຂາວ, ມີ 10 ແກ່ນຕໍ່ຫ້ອງ.

ນິເວດວິທະຍາ ແລະ ການກະຈາຍພັນ: ເປັນໝາກແໜ່ງທີ່ເກີດຕາມປ່າດົງພູສູງໃນເຂດເໜືອຂອງລາວ, ມັກເກີດຕາມປ່າທີ່ເປັນສັນພູຈອມສູດຂອງພູ, ເປັນພືດທີ່ມີການຈາຍພັນບໍ່ກວ້າງຂວາງປານໃດ, ມັກເກີດໃນດິນທີສະເພາະເຈາະຈົງ, ຕ້ອງເປັນເຂດທີ່ຢູ່ໃນປ່າດົງດິບຊື່ນ, ມີຄວາມຊຸ່ມຊື່ນພຽງພໍຈື່ງສາມາດເກີດໄດ້, ໃນເຂດປະເພດເພື່ອນບ້ານສາມາດພົບໄດ້ໃນສະເພາະປະເທດຈີນຕອນໃຕ້, ໃນລາວພົບພຽງພາກເໜືອເທົ່ານັ້ນເຊັ່ນ: ຫຼວງນ້ຳທາ ພົບຢູ່ແຄມທາງລະຫວ່າງເມືອງສີງ ແລະ ເມືອງຫຼວງນ້ຳທາ, ນອກນັ້ນຍັງສາມາດພົບຢູ່ບ້ານສົບວາຍ, ຜົ້ງສາລີພົບຢູ່ເມືອງບູນເໜືອແຄມສາຍແດນລາວຈິນ, ຍັງສາມາດພົບຢູ່ຕາມພູຟ້າແຄມທາງຂື້ນຫາພູຟ້າ ແລະ ຍັງພົບຢູ່ຕາມສາຍພູຖະແລງ; ອຸດົມໄຊພົບຢູ່ບ້ານຫຼັກ62. ສາມາດພົບຢູ່ສູງຈາກລະດັບໜ້ານ້ຳທະເລປະມານ 886–1546 ແມັດ.

ສະພາບການອະນຸລັກ: IUCN, ເປັນພືດທີ່ມີເຂດກະຈາຍພັນຈຳກັດ ແລະ ເປັນພືດທີຂ່ອນຂ້າງຫາຍາກ ຈື່ງເປັນທີ່ບໍ່ຄ່ອຍຮູ້ຈັກກັນປານໃດບໍ່ວ່າຈະເປັນທາງດ້ານການນຳໃຊ້ ແລະ ການປູກ, ຈື່ງເຮັດໃຫ້ພືດຊະນິດມີຄວາມສ່ຽງຕໍ່ການສູນພັນ.

N/A

N/A

N/A

N/A

N/A

ອາຫານ
ພືດເປັນຢາ

ການນຳໃຊ້: ເອົາໃບມາຕົ້ມຮົ່ມຢາ ເຮັດໃຫ້ຮ່າງກາຍມີຄວາມຊຸ່ມຊື່ນ, ໝາກສາມາດນຳເອົາມາຕົ້ມນ້ຳດື່ມ ຜອນຄາຍກະຫາຍນ້ຳ.

N/A

N/A

N/A

N/A

Lamxay, V. and Newman, M.F. 2012. A revision of Amomum (Zingiberaceae) in Cambodia, Laos and Vietnam. Edinburgh Journal of Botany 69(1): 99-206. doi:10.1017/S0960428611000436.
Leong-Skornickova, J., Tran, H.D., Newman, M., Lamxay, V. & Bouamanivong, S. 2019. Amomum glabrum. The IUCN Red List of Threatened Species 2019: e.T202209A132693785. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T202209A132693785.en. Downloaded on 27 May 2020.
Wu, T.L. & Larsen, K. (2000). Zingiberaceae. In: Z.Y. Wu and P.H. Raven (eds) Flora of China. (24). Science Press. Beijing, pp. 322–377.
De Boer, H., Newman, M., Poulsen, A.D., Droop, A.J., Fér, T., Hien, L.T.T., Hlavatá, K., Lamxay, V., Richardson, J.E., Steffen, K. and Leong-Škorničková, J. 2018. Convergent morphology in Alpinieae (Zingiberaceae): Recircumscribing Amomum as a monophyletic genus. Taxon 67(1): 6–36.